Vi khuẩn HP là gì?

Vi khuẩn HP, tên đầy đủ là Helicobacter pylori, là một loại vi khuẩn có thể sinh sống trong môi trường acid trong dạ dày. Với hình dạng xoắn đặc trưng và khả năng tiết enzym urease, Vi khuẩn HP tạo ra môi trường trung hòa tại chỗ, giúp chúng bám dính và tồn tại lâu dài trong niêm mạc dạ dày.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO - World Health Organization), khoảng 50% dân số toàn cầu có vi khuẩn HP trong dạ dày. Tại Việt Nam, số liệu từ Bộ Y tế cho thấy khoảng 70% dân số cũng nhiễm vi khuẩn này. Đây là con số đáng lưu ý, phản ánh tình trạng nhiễm HP rất phổ biến và đáng báo động trong cộng đồng.

Vi khuẩn HP được xem là tác nhân quan trọng gây ra nhiều bệnh lý dạ dày – tá tràng, bao gồm:

• Viêm dạ dày mạn tính.

• Loét dạ dày – tá tràng.

• Làm tăng nguy cơ ung thư dạ dày ở một số trường hợp.

Tuy nhiên, không phải tất cả những người nhiễm HP đều xuất hiện triệu chứng hoặc biến chứng. Mức độ ảnh hưởng còn phụ thuộc vào cơ địa, lối sống và môi trường sinh hoạt.

Vi khuẩn HP lây nhiễm như thế nào?

Khác với nhiều bệnh lý truyền nhiễm khác, vi khuẩn HP không lây qua đường máu hay đường hô hấp. Thay vào đó, con đường lây lan chủ yếu là:

• Lây qua tiếp xúc trong ăn uống và sinh hoạt hằng ngày: việc sử dụng chung chén bát, muỗng, đũa hoặc tiếp xúc gần gũi trong sinh hoạt hằng ngày có thể làm tăng nguy cơ lây truyền.

• Lây qua thực phẩm và nguồn nước: thói quen ăn uống không đảm bảo vệ sinh, sử dụng thực phẩm chưa được chế biến kỹ hoặc nguồn nước chưa qua xử lý có thể là yếu tố dẫn đến lây nhiễm.

• Môi trường sống: gia đình đông thành viên, không gian sinh hoạt chật hẹp, điều kiện vệ sinh chưa tốt cũng có thể tạo ra điều kiện thuận lợi cho HP phát triển và lây lan.

Nhiều nghiên cứu tại Việt Nam cho thấy, tỷ lệ nhiễm HP cao hơn ở các khu vực đông dân cư hoặc những nơi có thói quen sinh hoạt tập thể, sử dụng chung dụng cụ ăn uống. Điều này lý giải vì sao nước ta nằm trong nhóm quốc gia có tỷ lệ nhiễm HP cao ở châu Á.

Vì sao cần quan tâm đến vi khuẩn HP?

Điểm đáng lo ngại là HP có thể tồn tại trong cơ thể nhiều năm mà không gây ra triệu chứng rõ rệt. Một số người chỉ cảm thấy khó tiêu, đầy bụng thoáng qua, trong khi ở người khác, vi khuẩn có thể tiến triển thành viêm loét dạ dày, thậm chí làm tăng nguy cơ ung thư dạ dày.

Nhận thức đúng đắn về vi khuẩn HP và các con đường lây nhiễm sẽ giúp mỗi người chủ động hơn trong việc phòng ngừa, bảo vệ sức khỏe cho bản thân và gia đình.

Những dấu hiệu nhiễm vi khuẩn HP thường gặp là gì?

Nhiễm HP có thể diễn biến âm thầm trong nhiều năm mà không gây ra biểu hiện rõ rệt. Tuy nhiên, một số dấu hiệu thường gặp có thể gợi ý tình trạng nhiễm HP, bao gồm:

• Đau vùng thượng vị: cơn đau có thể âm ỉ hoặc nóng rát, thường xuất hiện khi đói hoặc sau khi ăn.

• Đầy bụng, khó tiêu: cảm giác chậm tiêu, ợ hơi, ợ chua, đôi khi kèm theo buồn nôn.

• Thay đổi thói quen ăn uống: ăn nhanh no, chán ăn hoặc sụt cân không rõ nguyên nhân.

• Mệt mỏi kéo dài: cơ thể suy nhược, thiếu năng lượng.

Những triệu chứng này không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống mà còn tiềm ẩn nguy cơ biến chứng nguy hiểm.

Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ nhiễm vi khuẩn HP là gì?

Thói quen sinh hoạt và ăn uống

• Dùng chung dụng cụ ăn uống: Việc sử dụng chung chén, bát, muỗng, đũa trong bữa ăn gia đình hoặc ăn uống ngoài hàng quán có thể tạo điều kiện để vi khuẩn HP lây truyền từ người này sang người khác.

• Ăn uống thiếu vệ sinh: Các món ăn chưa được nấu chín kỹ, rau sống rửa chưa sạch hoặc thực phẩm chế biến không đảm bảo có thể chứa vi khuẩn HP.

• Nguồn nước không an toàn: Sử dụng nước chưa qua xử lý hoặc nguồn nước bị ô nhiễm có thể làm tăng nguy cơ nhiễm HP, đặc biệt ở những khu vực nông thôn hoặc nơi điều kiện vệ sinh chưa tốt.

Môi trường sống

• Gia đình đông thành viên: Sống trong môi trường nhiều người, không gian chật hẹp, dễ xảy ra tình trạng dùng chung đồ dùng sinh hoạt, từ đó gia tăng nguy cơ lây nhiễm HP.

• Điều kiện vệ sinh kém: Việc chưa đảm bảo vệ sinh trong chế biến thực phẩm, bảo quản đồ ăn hoặc xử lý nguồn nước có thể là yếu tố khiến tỷ lệ nhiễm HP cao hơn.

Các yếu tố khác

• Hút thuốc lá, uống rượu bia: Các thói quen này có thể làm tổn thương niêm mạc dạ dày, giảm khả năng tự bảo vệ của dạ dày và tạo điều kiện cho HP phát triển mạnh mẽ hơn.

• Tiền sử gia đình: Người có thân nhân từng bị bệnh dạ dày, đặc biệt là ung thư dạ dày, có nguy cơ cao hơn trong việc nhiễm và phát triển bệnh liên quan đến HP.

• Tuổi tác: Tỷ lệ nhiễm HP thường tăng theo độ tuổi, đặc biệt phổ biến ở người trưởng thành từ 30 tuổi trở lên.

Vi khuẩn HP có thể gây ra những ảnh hưởng gì nếu không được kiểm soát?

Nếu tồn tại lâu dài trong cơ thể, vi khuẩn HP có thể dẫn đến nhiều hệ lụy nghiêm trọng cho sức khỏe đường tiêu hóa:

• Viêm dạ dày mạn tính: Vi khuẩn HP làm tổn thương lớp niêm mạc dạ dày, gây viêm kéo dài, thường khiến người bệnh cảm thấy khó chịu, đầy bụng hoặc đau rát vùng thượng vị.

• Loét dạ dày – tá tràng: HP làm mất cân bằng giữa yếu tố tấn công và bảo vệ niêm mạc, dẫn đến hình thành các ổ loét. Đây là nguyên nhân phổ biến gây đau bụng dai dẳng, nhất là khi đói.

• Xuất huyết tiêu hóa: Khi vết loét lan rộng, mạch máu trong dạ dày có thể bị tổn thương, gây nôn ra máu hoặc đi ngoài phân đen. Đây là tình trạng nguy hiểm, cần cấp cứu ngay.

• Tăng nguy cơ ung thư dạ dày: Tổ chức Y tế Thế giới (WHO - World Health Organization) đã xếp vi khuẩn HP vào nhóm I (nhóm tác nhân gây ung thư rõ ràng ở người). Mặc dù không phải ai nhiễm HP cũng mắc ung thư, nhưng nguy cơ sẽ cao hơn so với người không bị nhiễm vi khuẩn HP.

• Thiếu máu: Chảy máu đường tiêu hóa mạn tính do ổ loét có thể khiến cơ thể mất máu kéo dài, gây thiếu máu, mệt mỏi và suy giảm thể lực.

Khi nào cần đi khám bác sĩ nếu nghi ngờ nhiễm HP?

Bạn nên chủ động thăm khám sớm nếu xuất hiện những dấu hiệu bất thường như:

• Đau bụng vùng thượng vị thường xuyên, kéo dài.

• Buồn nôn, nôn ra dịch nâu đen hoặc có lẫn máu.

• Ăn uống kém, nhanh no, sụt cân không rõ nguyên nhân.

• Có tiền sử gia đình mắc bệnh dạ dày, đặc biệt là ung thư dạ dày.

Vì sao cần kiên trì tuân thủ phác đồ điều trị HP?

Việc điều trị vi khuẩn HP thường kéo dài và kết hợp nhiều loại thuốc, bao gồm kháng sinh, thuốc ức chế tiết acid dạ dày và các thuốc hỗ trợ khác. Điều này có thể khiến người bệnh cảm thấy mệt mỏi, buồn nôn hoặc chán ăn trong quá trình dùng thuốc do tác dụng phụ của thuốc kháng sinh như đi tiêu phân đen, tiêu chảy, rối loạn vị giác (miệng có vị kim loại), lưỡi đen và phản ứng cai rượu (hiệu ứng antabuse).

Chú thích: Phản ứng cai rượu là phản ứng của cơ thể xảy ra khi bệnh nhân đang dùng thuốc kháng sinh trị HP mà vẫn uống rượu bia. Khi đó, thuốc làm cản trở quá trình chuyển hóa rượu trong gan, khiến chất độc tích tụ và gây ra các triệu chứng như: đỏ bừng mặt, buồn nôn, nôn ói, đau đầu, tim đập nhanh, thậm chí tụt huyết áp. Do đó khi sử dụng kháng sinh điều trị vi khuẩn HP khuyến cáo tuyệt đối không được uống rượu bia và sử dụng các loại thực phẩm chứa cồn.

Thực tế, nhiều người bỏ dở phác đồ điều trị vì cho rằng thuốc tạo ra phản ứng nặng nề hoặc cơ thể không chịu nổi. Tuy nhiên, việc ngưng thuốc giữa chừng không chỉ làm giảm hiệu quả mà còn khiến vi khuẩn HP kháng thuốc, gây khó khăn hơn cho những lần điều trị sau này.

Vì vậy, kiên trì uống thuốc đúng như toa mà bác sĩ chỉ định là yếu tố quan trọng quyết định kết quả. Trong trường hợp gặp tác dụng phụ, bệnh nhân nên trao đổi trực tiếp với bác sĩ để có hướng điều chỉnh phù hợp, tuyệt đối không tự ý bỏ thuốc.

Kết luận

Vi khuẩn HP là mối nguy tiềm ẩn đối với sức khỏe dạ dày. Chủ động thăm khám khi có dấu hiệu bất thường, tuân thủ phác đồ điều trị và duy trì lối sống lành mạnh sẽ giúp bạn kiểm soát được nguy cơ biến chứng.

Nếu bạn có bất cứ triệu chứng nào nghi ngờ nhiễm vi khuẩn HP, hãy liên hệ ngay với chúng tôi.

Phòng khám Đa khoa SIHG 

Địa chỉ: Số 16, Đường Tôn Dật Tiên, Phường Tân Hưng, TP.HCM – kế bên Aeon Citimart

Hotline: 0902 681 711 – 0906 801 711