Bạn có bao giờ tự hỏi vì sao mình đo thấy huyết áp cao mà không rõ lý do? Tình trạng này thực ra rất phổ biến ở người Việt — và nếu không được kiểm soát, có thể dẫn đến nhiều vấn đề nghiêm trọng về tim mạch và sức khỏe chung. Việc hiểu rõ nguyên nhân cao huyết áp sẽ giúp bạn chủ động hơn trong việc phòng ngừa và bảo vệ sức khỏe.

Tổng quan về bệnh cao huyết áp

Cao huyết áp là tình trạng áp lực máu trong thành mạch máu cao hơn mức bình thường trong thời gian kéo dài. Khi đó, tim phải làm việc nhiều hơn để bơm máu và thành mạch có thể bị tổn thương.

• Theo ước tính của World Health Organization (WHO),  trên toàn thế giới có khoảng 1.4 tỷ người mắc bệnh và trong đó 1.28 tỉ người trưởng thành (trong độ tuổi 30 – 79) đang sống với cao huyết áp.

• Tại Việt Nam, theo khảo sát năm 2023, có khoảng 12tr người mắc bệnh này và cứ 5 người trưởng thành sẽ có 1 người mắc bệnh. Và hiện tại có khoảng 60% ca bệnh tại Việt Nam chưa được phát hiện.

Việc này cho thấy cao huyết áp không chỉ là vấn đề cá nhân mà là vấn đề sức khỏe cộng đồng. Vì nhiều người không có triệu chứng rõ, nên việc phát hiện sớm rất quan trọng.

Bệnh cao huyết áp được chia thành hai nhóm lớn:

• Cao huyết áp nguyên phát (chiếm phần lớn các trường hợp): không xác định được nguyên nhân rõ ràng nhưng có nhiều yếu tố nguy cơ liên quan.

• Cao huyết áp thứ phát: do một bệnh lý khác gây ra (ví dụ bệnh thận, rối loạn nội tiết) – tuy ít gặp hơn.

Việc nắm rõ khái niệm này giúp bạn hiểu rõ vì sao cần chủ động khám sức khỏe định kỳ.
Và tiếp theo, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu chi tiết nguyên nhân thường gặp dẫn đến tình trạng cao huyết áp ở người Việt Nam.

Nguyên nhân thường gặp khiến người Việt bị cao huyết áp

Cao huyết áp không phải là một bệnh đơn lẻ mà là kết quả của nhiều yếu tố phối hợp. Ở người Việt Nam, một số thói quen trong ăn uống và lối sống hàng ngày vô tình góp phần làm tăng áp lực lên hệ tim mạch. Hiểu rõ các nguyên nhân này là bước đầu để bạn chủ động phòng ngừa.

Ăn mặn và tiêu thụ nhiều thực phẩm chế biến sẵn

Người Việt có thói quen sử dụng nhiều muối trong bữa ăn – từ nước mắm, nước tương, mắm tôm đến các món muối chua, dưa cà. Theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), mỗi người trưởng thành chỉ nên tiêu thụ dưới 5 g muối mỗi ngày, nhưng phần lớn người Việt đang dùng gấp đôi con số này.

Khi cơ thể hấp thu quá nhiều muối, lượng natri trong máu tăng khiến cơ thể giữ nước, làm tăng thể tích máu và tạo áp lực lên thành mạch. Tình trạng này khiến huyết áp tăng dần theo thời gian. Ngoài ra, đồ ăn nhanh và thực phẩm đóng gói – vốn chứa nhiều muối ẩn và chất béo bão hòa – cũng là “thủ phạm thầm lặng” gây cao huyết áp.

Theo WHO, giảm lượng muối nạp vào cơ thể là một trong những biện pháp hiệu quả nhất để phòng ngừa và kiểm soát cao huyết áp toàn cầu.

Lối sống ít vận động và thừa cân

Công việc ngồi văn phòng thường xuyên, thói quen di chuyển bằng xe máy và ít vận động khiến cơ thể giảm khả năng điều hòa huyết áp. Khi cơ thể không được rèn luyện thường xuyên, tim phải làm việc nhiều hơn để bơm máu, dẫn đến tăng sức cản mạch máu.

Tình trạng thừa cân hoặc béo phì cũng là yếu tố nguy cơ quan trọng. Mỡ dư thừa, đặc biệt là mỡ vùng bụng, làm tăng đề kháng insulin và gây rối loạn chuyển hóa, dẫn đến huyết áp tăng cao mãn tính.

WHO khuyến nghị người trưởng thành nên duy trì ít nhất 150 phút vận động thể lực mức trung bình mỗi tuần (tương ứng 20-25 phút mỗi ngày) ở các môn thể thao mức vận động trung bình (như đạp xe hay bơi lội) để hỗ trợ tim mạch khỏe mạnh.

Căng thẳng tâm lý và thiếu ngủ

Áp lực công việc, lo toan kinh tế và nhịp sống nhanh khiến nhiều người rơi vào trạng thái căng thẳng kéo dài. Khi căng thẳng, hệ thần kinh giao cảm được kích hoạt, các mạch máu co lại, nhịp tim tăng và huyết áp tạm thời tăng cao. Nếu tình trạng này lặp lại thường xuyên, huyết áp sẽ khó quay về mức bình thường.

Thiếu ngủ hoặc ngủ không sâu giấc cũng gây ra cơ chế tương tự. Nghiên cứu cho thấy người ngủ ít hơn 6 giờ mỗi đêm có nguy cơ mắc bệnh cao huyết áp nhiều hơn so với người ngủ đủ giấc.

Một số cách giúp giảm căng thẳng như thiền, yoga, đi bộ ngoài trời hoặc hạn chế dùng thiết bị điện tử trước khi ngủ có thể giúp cải thiện sức khỏe tim mạch.

Rượu bia và thuốc lá

Việt Nam nằm trong nhóm quốc gia tiêu thụ rượu bia xếp hạng 9 toàn cầu, hạng 3 châu Á và đứng đầu Đông Nam Á. Rượu bia không chỉ làm tăng nhịp tim tạm thời mà còn gây tổn thương tế bào nội mô mạch máu, khiến chúng mất khả năng co giãn bình thường. Uống nhiều rượu thường xuyên làm tăng nguy cơ cao huyết áp, rối loạn mỡ máu và bệnh gan.

Thuốc lá cũng là yếu tố nguy cơ độc lập. Nicotin làm co thắt mạch máu, tăng nhịp tim và thúc đẩy quá trình xơ vữa động mạch. Kể cả hút thuốc thụ động cũng có thể ảnh hưởng đến huyết áp.

 Yếu tố di truyền và tuổi tác

Khoảng 30–40% trường hợp cao huyết áp có yếu tố di truyền. Nếu trong gia đình có người mắc bệnh, nguy cơ của bạn sẽ cao hơn mức trung bình. Bên cạnh đó, tuổi càng cao, mạch máu càng kém đàn hồi, làm huyết áp dễ tăng. Phụ nữ sau mãn kinh cũng có xu hướng cao huyết áp do thay đổi nội tiết tố.

Gợi ý tầm soát tim mạch tại Phòng khám Đa khoa SIHG

Việc tầm soát giúp phát hiện sớm cao huyết áp và các rối loạn tim mạch liên quan. Tại Phòng khám Đa khoa SIHG, khách hàngcó thể thực hiện các kiểm tra cơ bản như:

• Đo huyết áp và điện tim để phát hiện rối loạn nhịp hoặc dấu hiệu phì đại tim.

• Siêu âm tim và siêu âm mạch cảnh đánh giá cấu trúc, chức năng tim và tình trạng mạch máu.

• Xét nghiệm mỡ máu, đường huyết, chức năng thận nhằm phát hiện yếu tố nguy cơ đi kèm.

Các gói khám tim mạch tại SIHG được thiết kế phù hợp từng độ tuổi, giúp người bệnh được theo dõi toàn diện và kịp thời phát hiện bất thường.

Việc kiểm tra huyết áp định kỳ và tầm soát tim mạch không chỉ giúp bảo vệ trái tim, mà còn góp phần giảm nguy cơ đột quỵ và biến chứng nguy hiểm khác.

Bạn có thể tham khảo chttps://sihg.vn/Media/2025/02/sihg-63071ca6-a4e3-485a-b5af-7bd9feef316f.webphi tiết tại:
Gói khám tầm soát tim mạch – Phòng khám Đa khoa SIHG

Kết luận

Cao huyết áp là bệnh lý phổ biến nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát được nếu phát hiện sớm và điều chỉnh lối sống hợp lý. Ăn nhạt, vận động đều đặn, kiểm soát cân nặng và tránh căng thẳng là những yếu tố quan trọng giúp duy trì huyết áp ổn định.

Việc chủ động khám sức khỏe định kỳ tại cơ sở y tế uy tín như Phòng khám Đa khoa SIHG sẽ giúp bạn theo dõi huyết áp chính xác, đánh giá toàn diện sức khỏe tim mạch và ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm ngay từ sớm.

Cố vấn chuyên môn cho bài viết

PGS.TS.BS. Huỳnh Kim Phượng là Bác sĩ chuyên khoa Nội tổng quát – Nội Tim mạch với hơn 35 năm kinh nghiệm trong thăm khám, chẩn đoán và điều trị.
Bác sĩ từng là Trưởng khoa Trung tâm Chăm sóc Sức khỏe theo yêu cầu – Bệnh viện Chợ Rẫy, đồng thời giảng dạy tại Đại học Y Dược TP.HCM, Đại học Y Phạm Ngọc Thạch và Đại học Y Dược Cần Thơ.
Hiện Bác sĩ là giám đốc y khoa tại Phòng khám Đa khoa SIHG Quận 7.
Xem thêm về Bác sĩ

Nguồn tham khảo:

• “Hypertension – Key Facts” – World Health Organization

• “Hypertension – Cardiovascular Disorders” – MSD Manuals Professional Edition

• “Global Burden of Hypertension and Cardiovascular Diseases” – WHO

• “Coronary Artery Disease – Symptoms and Causes” – Mayo Clinic