Nhồi máu cơ tim không phải là bệnh di truyền trực tiếp theo cơ chế "cha truyền con nối". Tuy nhiên, bạn có thể thừa hưởng các gen quy định những yếu tố nguy cơ dẫn đến bệnh như: mỡ máu cao, tăng huyết áp hoặc đái tháo đường. Nếu trong gia đình có người thân từng bị nhồi máu cơ tim khi còn trẻ, nguy cơ mắc bệnh của bạn sẽ cao hơn so với người bình thường.

Nhồi máu cơ tim có di truyền không? 

Nhiều người thường lo lắng khi thấy ông bà hay cha mẹ mắc bệnh tim mạch và tự hỏi liệu bản thân có chịu chung số phận hay không. Thực tế, nhồi máu cơ tim là kết quả của một quá trình phức tạp, chịu sự tác động đan xen giữa gen di truyền và lối sống.

Bệnh không di truyền theo quy luật đơn gen (như bệnh máu khó đông hay tan máu bẩm sinh). Thay vào đó, thứ bạn được di truyền là "cơ địa dễ mắc bệnh". Điều này có nghĩa là cấu trúc mạch máu, cách cơ thể chuyển hóa chất béo hay khả năng điều hòa huyết áp của bạn có thể tương đồng với cha mẹ.

Cơ chế di truyền hoạt động như thế nào?

Các nghiên cứu y khoa đã chỉ ra rằng, tiền sử gia đình là một yếu tố nguy cơ độc lập của bệnh mạch vành. Sự ảnh hưởng này đến từ hai khía cạnh chính:

• Gen di truyền (Yếu tố không thể thay đổi): Các biến thể gen có thể làm tăng mức cholesterol xấu (LDL) trong máu hoặc làm thành mạch máu kém bền vững hơn, dễ bị tổn thương và hình thành mảng xơ vữa.

• Môi trường gia đình (Yếu tố có thể thay đổi): Các thành viên trong gia đình thường có chung thói quen sinh hoạt. Nếu cha mẹ có thói quen ăn mặn, nhiều dầu mỡ, ít vận động hoặc hút thuốc lá, con cái cũng thường lặp lại lối sống này, từ đó cộng hưởng với gen làm tăng nguy cơ bệnh.

Phân biệt "Di truyền gen" và "Di truyền lối sống"

Để đánh giá rủi ro chính xác, chúng ta cần phân biệt rõ ràng giữa hai khái niệm này. Di truyền gen chiếm khoảng 20-40% nguy cơ, trong khi yếu tố lối sống và môi trường chiếm phần lớn còn lại.

Tuy nhiên, có những trường hợp gen đóng vai trò quyết định mạnh mẽ hơn. Nếu một người mang gen đột biến gây rối loạn chuyển hóa, dù họ có ăn uống kiêng khem và tập luyện chăm chỉ, chỉ số mỡ máu vẫn có thể cao ở mức nguy hiểm.

Những bệnh lý di truyền nào làm tăng nguy cơ nhồi máu cơ tim?

Một số bệnh lý có tính chất gia đình là nguyên nhân gốc rễ dẫn đến nhồi máu cơ tim sớm mà chúng ta thường bỏ qua.

Tăng cholesterol máu gia đình (Familial Hypercholesterolemia - FH)

Đây là bệnh lý di truyền phổ biến nhất liên quan đến nhồi máu cơ tim sớm. Do một đột biến gen, cơ thể người bệnh giảm khả năng đào thải cholesterol xấu (LDL-C) ra khỏi máu.

Hậu quả là ngay từ khi còn trẻ, lượng mỡ máu đã tích tụ rất cao, âm thầm bám vào thành mạch máu. Người bệnh FH có nguy cơ bị bệnh mạch vành cao gấp nhiều lần người bình thường nếu không được phát hiện và kiểm soát kịp thời.

Các bệnh lý tim mạch di truyền khác

Ngoài mỡ máu, một số tình trạng khác cũng có yếu tố gia đình rõ rệt:

• Tăng huyết áp vô căn: Huyết áp cao làm tổn thương lớp nội mạc động mạch, tạo điều kiện cho mảng xơ vữa hình thành.

• Đái tháo đường tuýp 2: Có mối liên hệ mật thiết với gen di truyền, làm tăng tốc độ xơ cứng mạch máu.

• Bệnh cơ tim (Phì đại hoặc Giãn): Dù cơ chế gây bệnh khác với tắc nghẽn mạch vành, nhưng chúng làm suy yếu chức năng tim và tăng nguy cơ biến cố tim mạch.

Ai là người có nguy cơ cao cần tầm soát sớm?

Không phải ai có người thân bị bệnh tim cũng sẽ bị bệnh. Tuy nhiên, các bác sĩ tim mạch khuyến cáo bạn nên thực hiện thăm khám kỹ lưỡng nếu thuộc các trường hợp sau đây, được gọi là "Tiền sử gia đình mắc bệnh tim mạch sớm":

• Nam giới: Có cha hoặc anh trai bị nhồi máu cơ tim hoặc đột quỵ trước 55 tuổi.

• Nữ giới: Có mẹ hoặc chị gái mắc các biến cố tim mạch kể trên trước 65 tuổi.

Ngoài ra, bạn cũng cần đặc biệt lưu ý nếu trong gia đình có người thân đột tử không rõ nguyên nhân, hoặc bản thân bạn bị rối loạn mỡ máu nặng dù thể trạng gầy và ăn uống lành mạnh. Đây là những chỉ dấu mạnh mẽ của yếu tố cơ địa.

Dấu hiệu cảnh báo sớm ở người có yếu tố gia đình

Ở người trẻ tuổi hoặc người có yếu tố di truyền, nhồi máu cơ tim đôi khi không diễn ra đột ngột như trên phim ảnh. Nó có thể xuất hiện qua những dấu hiệu cảnh báo âm thầm kéo dài.

Các triệu chứng điển hình cần lưu ý:

• Đau thắt ngực khi gắng sức: Cảm giác đè nén, thắt chặt ở vùng ngực trái hoặc sau xương ức. Cơn đau thường xuất hiện khi bạn leo cầu thang, mang vác vật nặng hoặc chạy bộ, và giảm đi khi nghỉ ngơi.

• Khó thở bất thường: Bạn cảm thấy hụt hơi ngay cả khi vận động nhẹ mà trước đây vẫn làm bình thường.

• Hồi hộp, đánh trống ngực: Tim đập nhanh, mạnh hoặc lỡ nhịp, đi kèm cảm giác lo âu vô cớ.

Ở một số trường hợp, đặc biệt là phụ nữ và người bệnh tiểu đường, triệu chứng có thể mơ hồ hơn như: mệt mỏi triền miên, đau lan lên hàm, vai trái hoặc cảm giác khó tiêu vùng thượng vị. Đừng chủ quan bỏ qua những thay đổi nhỏ này của cơ thể.

Quy trình chẩn đoán nguy cơ nhồi máu cơ tim hiện nay

Việc phát hiện sớm các yếu tố nguy cơ giúp ngăn chặn bệnh trước khi cơn nhồi máu cơ tim thực sự xảy ra. Tại các cơ sở y tế, quy trình chẩn đoán thường đi từ các bước cơ bản đến chuyên sâu tùy theo tình trạng cụ thể của mỗi người.

Các xét nghiệm cơ bản

Đây là những chỉ số nền tảng giúp đánh giá sức khỏe tim mạch tổng quát:

• Bộ mỡ máu (Lipid profile): Đo lường Cholesterol toàn phần, LDL (mỡ xấu), HDL (mỡ tốt) và Triglyceride.

• Đường huyết và HbA1c: Tầm soát bệnh tiểu đường.

• Điện tâm đồ (ECG): Ghi lại hoạt động điện của tim để phát hiện các rối loạn nhịp hoặc dấu hiệu thiếu máu cơ tim thầm lặng.

Các phương pháp chẩn đoán chuyên sâu

Khi có dấu hiệu nghi ngờ hoặc yếu tố nguy cơ rất cao, bác sĩ có thể đề nghị thực hiện thêm các kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh:

• Siêu âm tim: Giúp quan sát cấu trúc tim, khả năng co bóp và hoạt động của các van tim.

• Chụp CT mạch vành: Giúp đo mức độ vôi hóa và phát hiện hẹp mạch vành.

• Xét nghiệm gen: Trong y khoa hiện đại, phương pháp này tồn tại để hỗ trợ xác định các đột biến gen hiếm gặp (như trong bệnh cao cholesterol gia đình). Tuy nhiên, đây là xét nghiệm chuyên biệt, chỉ được thực hiện khi có chỉ định rất chặt chẽ từ bác sĩ chuyên khoa.

Sống khỏe tại Quận 7: Cách giảm rủi ro cho người có gen bệnh tim

Nếu bạn đang sinh sống tại Quận 7 hoặc khu vực Nam Sài Gòn, hãy tận dụng chính môi trường sống hiện đại nơi đây để xây dựng "lá chắn" bảo vệ tim mạch. Gen di truyền là yếu tố không thể đổi, nhưng lối sống lành mạnh có thể giúp hạn chế tối đa sự phát triển của bệnh.

• Tận dụng không gian xanh: Khu vực Hồ Bán Nguyệt, công viên Nam Viên hay đường dạo bộ ven sông là những địa điểm lý tưởng để duy trì thói quen đi bộ hoặc chạy bộ ít nhất 30 phút mỗi ngày. Vận động giúp cải thiện tuần hoàn máu và kiểm soát cân nặng hiệu quả.

• Chế độ ăn lành mạnh: Dù khu vực Quận 7 tập trung nhiều nhà hàng và thức ăn nhanh tiện lợi, bạn nên ưu tiên chế độ ăn kiểu DASH. Hãy tăng cường rau xanh, cá biển, dầu ô liu và các loại hạt; hạn chế tối đa thực phẩm chế biến sẵn nhiều muối và chất béo bão hòa.

• Quản lý căng thẳng (Stress): Áp lực công việc của cư dân đô thị là kẻ thù thầm lặng của tim mạch. Hãy dành thời gian nghỉ ngơi, tham gia các lớp yoga hoặc thiền định để giữ nhịp tim ổn định.

Địa chỉ thăm khám tim mạch uy tín tại Quận 7

Việc lựa chọn một cơ sở y tế uy tín, thuận tiện đi lại là yếu tố then chốt để duy trì thói quen theo dõi sức khỏe định kỳ. Tại Quận 7, Phòng khám Đa khoa SIHG (Singapore Indochina Healthcare Group) là địa chỉ được nhiều bệnh nhân tin tưởng lựa chọn.

Tại đây, chúng tôi thấu hiểu những lo lắng về bệnh lý tim mạch. Phòng khám sở hữu đội ngũ bác sĩ chuyên khoa giàu kinh nghiệm cùng hệ thống trang thiết bị chẩn đoán hình ảnh hiện đại, giúp hỗ trợ bác sĩ đưa ra những đánh giá với độ tin cậy cao về tình trạng sức khỏe tim mạch của bạn. Quan trọng hơn, các bác sĩ sẽ dành thời gian tư vấn kỹ lưỡng về lối sống và dinh dưỡng, giúp bạn có kế hoạch phòng ngừa bệnh một cách khoa học.

Các câu hỏi thường gặp (FAQ)

Dưới đây là giải đáp cho những thắc mắc phổ biến về chủ đề này:

Bố mẹ bị nhồi máu cơ tim thì con cái có chắc chắn bị không?

Không chắc chắn. Nếu bạn kiểm soát tốt các yếu tố nguy cơ như mỡ máu, huyết áp và không hút thuốc lá, bạn hoàn toàn có thể tránh được bệnh dù mang gen di truyền.

Bao nhiêu tuổi nên đi tầm soát tim mạch nếu có người thân bị bệnh?

Nếu gia đình có tiền sử bệnh tim sớm, bạn nên bắt đầu kiểm tra mỡ máu và huyết áp từ năm 20 tuổi. Việc thăm khám chuyên sâu hơn nên được thực hiện khi bước vào độ tuổi trung niên hoặc theo lời khuyên của bác sĩ.

Người gầy có bị mỡ máu di truyền không?

Có. Rối loạn chuyển hóa mỡ do gen không phụ thuộc hoàn toàn vào cân nặng. Nhiều người gầy vẫn có chỉ số mỡ máu cao và tiềm ẩn nguy cơ tim mạch.

Đừng để sự lo lắng về di truyền ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của bạn. Sự chủ động chăm sóc sức khỏe chính là chìa khóa để bảo vệ trái tim khỏe mạnh.

Nếu bạn cần tư vấn thêm về sức khỏe tim mạch hoặc đặt lịch hẹn với bác sĩ, hãy liên hệ với Phòng khám Đa khoa Quốc tế SIHG. Chúng tôi luôn sẵn sàng đồng hành cùng bạn và gia đình.

Cố vấn chuyên môn cho bài viết

PGS.TS.BS. Huỳnh Kim Phượng là Bác sĩ chuyên khoa Nội tổng quát – Nội Tim mạch với hơn 35 năm kinh nghiệm trong thăm khám, chẩn đoán và điều trị.
Bác sĩ nguyên là Trưởng khoa Trung tâm Chăm sóc Sức khỏe theo yêu cầu – Bệnh viện Chợ Rẫy, 
Hiện Bác sĩ đang giảng dạy tại Đại học Y Dược TP.HCM, Đại học Y Phạm Ngọc Thạch và Đại học Y Dược Cần Thơ đồng thời là giám đốc y khoa tại Phòng khám Đa khoa SIHG Quận 7.