Viêm âm đạo do nấm là gì?

Viêm âm đạo do nấm – tên gọi chuyên môn là nhiễm nấm Candida âm đạo – là một dạng nhiễm trùng phổ biến ở phụ nữ, đặc biệt là trong độ tuổi sinh sản. Tác nhân gây bệnh chủ yếu là Candida albicans, một loại nấm men thường trú trong môi trường âm đạo với số lượng nhỏ và không gây hại trong điều kiện bình thường.

Tuy nhiên, khi hệ vi sinh trong âm đạo mất cân bằng – ví dụ do dùng kháng sinh kéo dài, thay đổi nội tiết tố, hoặc vệ sinh âm đạo sai cách – nấm Candida có thể phát triển quá mức, gây ra các triệu chứng như ngứa, rát, khí hư vón cục, và cảm giác đau khi quan hệ.

“Đa số phụ nữ ít nhất một lần trong đời từng mắc viêm âm đạo do nấm, nhưng không phải ai cũng được chẩn đoán và điều trị đúng cách.” – BS Nguyễn Ánh Loan, chuyên khoa Sản Phụ khoa, Phòng khám Đa khoa SIHG.

Nguyên nhân viêm âm đạo do nấm

Việc xác định nguyên nhân là bước đầu quan trọng trong điều trị hiệu quả. Dưới đây là những yếu tố phổ biến làm tăng nguy cơ phát triển viêm âm đạo do nấm:

• Sử dụng kháng sinh dài ngày: Làm giảm vi khuẩn có lợi như Lactobacillus, từ đó tạo điều kiện cho nấm phát triển.

• Thay đổi nội tiết tố: Giai đoạn mang thai, tiền mãn kinh, hoặc dùng thuốc tránh thai có thể làm mất cân bằng pH âm đạo.

• Mặc quần lót quá chật hoặc không thoáng khí: Làm tăng độ ẩm vùng kín, tạo môi trường lý tưởng cho nấm sinh sôi.

• Vệ sinh âm đạo không đúng cách: Dùng dung dịch có độ pH không phù hợp dưới 3.8 hay trên 4.5 hoặc thụt rửa sâu có thể phá vỡ hàng rào bảo vệ tự nhiên.

• Bệnh nền: Người mắc tiểu đường hoặc suy giảm miễn dịch (HIV/AIDS – Human Immunodeficiency Virus/Acquired Immunodeficiency Syndrome) có nguy cơ cao hơn.

• Quan hệ với cường độ mạnh hoặc không vệ sinh sạch sẽ trước / sau quan hệ.

“Vệ sinh âm đạo đúng cách và lựa chọn dung dịch có độ pH phù hợp chính là biện pháp phòng ngừa hữu hiệu nhất.” – BS Nguyễn Ánh Loan, Phòng khám Đa khoa SIHG.

Triệu chứng viêm âm đạo do nấm

Triệu chứng của viêm âm đạo do nấm khá đặc trưng, tuy nhiên lại dễ bị nhầm lẫn với các bệnh viêm âm đạo khác do vi khuẩn hoặc trùng roi. Việc nhận diện đúng dấu hiệu là chìa khóa để điều trị kịp thời và tránh tái phát. Dưới đây là những triệu chứng thường gặp nhất:

• Ngứa rát vùng kín: Đây là biểu hiện phổ biến và dễ nhận biết nhất. Cảm giác ngứa có thể âm ỉ cả ngày, đặc biệt khó chịu hơn vào ban đêm hoặc sau khi quan hệ.

• Khí hư bất thường: Khi bị nhiễm nấm Candida, khí hư thường có dạng trắng đục, vón cục như bã đậu, không mùi hoặc chỉ hơi mùi chua nhẹ – khác với khí hư loãng, mùi hôi khi nhiễm vi khuẩn.

• Đau hoặc rát khi quan hệ: Niêm mạc âm đạo bị viêm sẽ trở nên nhạy cảm, dễ tổn thương khi có va chạm.

• Cảm giác châm chích hoặc nóng rát khi đi tiểu: Do niêm mạc âm hộ - niệu đạo bị kích ứng hoặc tổn thương.

• Âm hộ và âm đạo sưng đỏ: Quan sát bằng mắt thường có thể thấy vùng kín bị đỏ, phù nề, đôi khi kèm vết xước do gãi.

“Viêm âm đạo do nấm thường tái phát nếu bạn chỉ điều trị triệu chứng mà không điều trị tận gốc nguyên nhân. Quan trọng nhất là xác định rõ tác nhân bằng thăm khám chuyên khoa và xét nghiệm.” – BS Nguyễn Ánh Loan, Chuyên khoa Sản Phụ Khoa, Phòng khám Đa khoa SIHG

Nhiều trường hợp, các triệu chứng này có thể giảm dần hoặc biến mất trong vài ngày, khiến bạn lầm tưởng đã khỏi. Tuy nhiên, nếu không điều trị đúng cách và dứt điểm, nấm Candida vẫn tồn tại âm thầm trong âm đạo, chờ điều kiện thuận lợi để bùng phát trở lại. Điều này lý giải vì sao nhiều phụ nữ phải đối mặt với tình trạng viêm âm đạo do nấm tái đi tái lại, ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống, công việc và đời sống vợ chồng.

Ngoài ra, việc tự mua thuốc đặt hoặc dùng dung dịch vệ sinh không phù hợp có thể làm rối loạn thêm hệ vi sinh âm đạo, khiến việc điều trị sau này trở nên khó khăn và kéo dài hơn.

Khi nào bạn nên gặp bác sĩ phụ khoa?

Có một thực tế đáng lưu ý là rất nhiều phụ nữ có xu hướng trì hoãn việc đi khám phụ khoa, đặc biệt khi triệu chứng chỉ “vừa phải” hoặc “tự hết”. Tuy nhiên, với viêm âm đạo do nấm – một bệnh lý có khả năng tái phát cao – thời điểm bạn quyết định gặp bác sĩ sẽ quyết định đến 70% hiệu quả điều trị.

Dưới đây là những trường hợp bạn cần đến bác sĩ càng sớm càng tốt:

• Triệu chứng kéo dài trên 5–7 ngày dù đã thử áp dụng các biện pháp thông thường như dùng dung dịch vệ sinh, thay đổi chế độ sinh hoạt.

• Tái phát nhiều lần trong 3 tháng, đặc biệt khi đã điều trị nhưng không khỏi hẳn hoặc vừa dứt thì bị lại.

• Khí hư có dấu hiệu bất thường rõ rệt, như vón cục trắng đục, mùi hôi hoặc có màu lạ kèm ngứa – đây là dấu hiệu viêm cấp cần can thiệp y tế.

• Đau khi quan hệ kéo dài, ảnh hưởng đến tâm lý và mối quan hệ vợ chồng.

• Bạn đang mang thai, có bệnh nền như tiểu đường, suy giảm miễn dịch – các yếu tố này làm tăng nguy cơ viêm nấm âm đạo và gây biến chứng nếu không được kiểm soát.

• Tự mua thuốc đặt nhưng không hiệu quả, hoặc có dấu hiệu kích ứng, ngứa rát nặng hơn sau khi dùng thuốc.

Việc thăm khám kịp thời giúp bác sĩ xác định chuẩn xác nguyên nhân gây viêm âm đạo do nấm, đồng thời đánh giá khả năng tồn tại của các bệnh lý liên quan như viêm cổ tử cung, nhiễm trùng đường tiết niệu hay các bệnh lý lây truyền qua đường tình dục. Can thiệp y khoa sớm giúp tránh tình trạng điều trị sai hướng hoặc kéo dài, đồng thời tăng hiệu quả và rút ngắn thời gian hồi phục.

Phương pháp điều trị viêm âm đạo do nấm

Điều trị viêm âm đạo do nấm cần kết hợp cả loại bỏ triệu chứng lẫn phòng ngừa tái phát. Phác đồ điều trị sẽ phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng, tần suất tái phát và tình trạng sức khỏe hiện tại của người bệnh. Thông thường, bác sĩ sẽ chỉ định một trong các hướng sau:

1. Điều trị bằng thuốc kháng nấm

Đây là lựa chọn phổ biến, hiệu quả với phần lớn trường hợp nhiễm nấm Candida:

• Thuốc đặt âm đạo dạng viên hoặc kem: Thường dùng trong 3–7 ngày tùy theo chỉ định. Ưu điểm là tác động trực tiếp vào vùng tổn thương, giảm nhanh các triệu chứng ngứa, rát và khí hư.

• Thuốc uống kháng nấm: Thường chứa hoạt chất Fluconazole, dùng theo liều đơn hoặc kéo dài nếu bệnh tái phát nhiều lần. Trong một số trường hợp đặc biệt như mang thai, bác sĩ sẽ chỉ định thay thế phù hợp.

Lưu ý: Việc tự ý mua thuốc đặt hoặc dùng thuốc không theo hướng dẫn có thể khiến tình trạng kháng thuốc xảy ra, khiến việc điều trị sau này phức tạp hơn.

2. Kiểm soát yếu tố nguy cơ

Sau điều trị cấp tính, việc loại bỏ hoặc điều chỉnh các yếu tố dễ gây tái phát là rất quan trọng:

• Hạn chế mặc quần lót chật, ẩm hoặc chất liệu không thấm hút mồ hôi.

• Tránh dùng dung dịch vệ sinh có độ pH không phù hợp. Dung dịch lý tưởng nên có độ pH từ 3.8 – 4.5 để duy trì môi trường âm đạo ổn định.

• Vệ sinh âm đạo đúng cách, không thụt rửa sâu, không lạm dụng xà phòng hay các sản phẩm tạo mùi.

• Hạn chế dùng kháng sinh kéo dài nếu không thực sự cần thiết.

3. Điều trị kết hợp với chồng (nếu cần)

Trong một số trường hợp, nấm có thể lây lan qua quan hệ, đặc biệt nếu chồng có dấu hiệu viêm nhiễm chéo hoặc từng mắc nấm vùng sinh dục. Bác sĩ có thể đề nghị 2 vợ chồng cùng điều trị để tránh “lây nhiễm chéo” khiến bệnh tái phát.

4. Tái khám và theo dõi

Sau khi kết thúc liệu trình điều trị, bạn cần tái khám để kiểm tra tình trạng hồi phục. Đặc biệt với các trường hợp tái phát nhiều lần, bác sĩ có thể chỉ định thêm xét nghiệm chuyên sâu để đánh giá tình trạng miễn dịch hoặc nội tiết tố.

Việc điều trị viêm âm đạo do nấm không chỉ đơn thuần là đặt thuốc vài ngày. Hiệu quả phụ thuộc rất nhiều vào việc tuân thủ đúng chỉ định, thay đổi thói quen sinh hoạt và chăm sóc sức khỏe vùng kín một cách khoa học.

Kết luận

Viêm âm đạo do nấm là một tình trạng phổ biến nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát nếu bạn hiểu rõ nguyên nhân, nhận biết sớm triệu chứng và điều trị đúng cách. Đừng để những khó chịu vùng kín kéo dài ảnh hưởng đến chất lượng sống và sức khỏe sinh sản của bạn.

Nếu bạn đang tìm một phòng khám phụ khoa tại quận 7, TP.HCM uy tín, có đội ngũ Bác Sĩ giàu kinh nghiệm và trang thiết bị hiện đại, Phòng khám Đa khoa SIHG là lựa chọn đáng tin cậy. Việc thăm khám định kỳ và điều trị chuyên sâu sẽ giúp bạn yên tâm hơn trong hành trình chăm sóc sức khỏe phụ khoa.

Cố vấn chuyên môn cho bài viết

BS. Nguyễn Ánh Loan là chuyên gia Sản Phụ khoa với hơn 35 năm kinh nghiệm, từng đảm nhiệm vai trò Trưởng khoa Chăm sóc sức khỏe sinh sản tại Trung tâm Y tế Quận 5. Hiện Bác sĩ đang công tác tại Phòng khám Đa khoa SIHG.