Theo thống kê của Bệnh Viện Từ Dũ (TPHCM), tỷ lệ phụ nữ bị bệnh phụ khoa tái phát sau khi đã điều trị thành công lên đến hơn 50%. Điều này khiến không ít chị em cảm thấy lo lắng, thậm chí mệt mỏi vì phải đối mặt với những triệu chứng khó chịu như ngứa ngáy, khí hư bất thường hay đau rát vùng kín. Vậy tại sao bệnh phụ khoa lại dễ tái phát đến vậy? Liệu có cách nào để phòng tránh hiệu quả và bảo vệ sức khỏe vùng kín bền lâu?

Chúng ta sẽ cùng tìm hiểu sâu về các nguyên nhân khiến bệnh phụ khoa dễ tái phát, đồng thời trang bị những kiến thức thực tế để bạn có thể tự chăm sóc và bảo vệ bản thân tốt hơn.

Nguyên nhân hay tái phát bệnh phụ khoa

Vi khuẩn, nấm và ký sinh trùng tồn tại dai dẳng

Các bệnh lý phụ khoa thường khởi phát từ sự mất cân bằng sinh thái trong môi trường âm đạo, tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn, nấm men hoặc ký sinh trùng phát triển quá mức. Trong quá trình điều trị, nếu không tiêu diệt triệt để các tác nhân gây bệnh này thì khả năng tái phát là rất cao.

Việc dùng thuốc kháng sinh hoặc thuốc đặt âm đạo không đúng cách, không đủ liệu trình có thể khiến các tác nhân gây bệnh chưa được tiêu diệt hết, dẫn đến tình trạng tái diễn liên tục.

Mất cân bằng môi trường âm đạo do vệ sinh không đúng cách

Âm đạo vốn có một hệ vi sinh tự nhiên cân bằng gồm các vi khuẩn có lợi giúp bảo vệ vùng kín. Tuy nhiên, khi bạn vệ sinh âm đạo không đúng cách như dùng các sản phẩm có chất tẩy rửa mạnh, hoặc “vệ sinh âm đạo” quá mức, làm mất cân bằng pH và hệ vi sinh, vi khuẩn có hại dễ dàng phát triển và gây bệnh trở lại.

Việc sử dụng các sản phẩm vệ sinh không phù hợp hoặc thói quen vệ sinh sai cách chính là nguyên nhân phổ biến gây ra bệnh tái phát.

Lạm dụng thuốc và kháng sinh

Kháng sinh nếu không được sử dụng theo đúng chỉ định của bác sĩ sẽ không chỉ làm giảm hiệu quả điều trị mà còn có thể phá hủy hệ vi sinh tự nhiên, khiến vùng kín bị tổn thương và tạo điều kiện cho vi khuẩn gây bệnh phát triển trở lại.

Theo Bác Sĩ CKII. Nguyễn Kim Hoa, Chuyên khoa Sản phụ khoa tại Phòng khám đa khoa SIHG, “Việc tự ý dừng thuốc hoặc thay đổi liều dùng mà không có hướng dẫn chuyên môn có thể dẫn đến tình trạng vi khuẩn kháng thuốc, gây khó khăn trong điều trị lần sau và làm tăng nguy cơ tái phát bệnh phụ khoa.”

Yếu tố bên ngoài và nội tiết tố ảnh hưởng

Các yếu tố như stress kéo dài, thay đổi nội tiết tố trong chu kỳ kinh nguyệt, hoặc trong giai đoạn mang thai cũng làm suy giảm khả năng tự bảo vệ của vùng kín. Khi đó, hệ miễn dịch tại chỗ không đủ sức chống lại sự tấn công của vi khuẩn và nấm, bệnh phụ khoa dễ tái phát hơn.

Ngoài ra, quan hệ vợ chồng không an toàn, không dùng bao cao su cũng là con đường đưa vi khuẩn từ bên ngoài vào, làm tăng nguy cơ nhiễm trùng.

Suy giảm miễn dịch vùng kín

Hệ miễn dịch yếu là một trong những nguyên nhân quan trọng khiến bệnh phụ khoa tái phát. Khi hệ miễn dịch vùng kín không đủ mạnh, cơ thể không thể tiêu diệt triệt để vi khuẩn hoặc nấm gây bệnh, dẫn đến tái phát nhiều lần.

Điều này thường xảy ra khi bạn bị stress, thiếu ngủ, dinh dưỡng không đầy đủ hoặc mắc các bệnh mãn tính ảnh hưởng đến hệ miễn dịch.

Các lỗi người bệnh thường mắc khi điều trị và chăm sóc

Nhiều chị em dù đã đi khám và điều trị, nhưng bệnh vẫn tái phát. Vậy nguyên nhân có thể do đâu?

Vệ sinh âm đạo sai cách

Nhiều người chưa hiểu rõ về cách vệ sinh vùng kín đúng chuẩn khoa học, dẫn đến những sai lầm phổ biến như:

• Dùng dung dịch vệ sinh chứa nhiều chất tẩy rửa hoặc hương liệu mạnh.

• Vệ sinh âm đạo quá nhiều lần trong ngày, thậm chí sử dụng các dụng cụ vệ sinh âm đạo sâu làm mất cân bằng hệ vi sinh tự nhiên.

• Không thay quần lót đủ 2 lần/ngày, hoặc dùng quần lót ẩm, chật gây bí vùng kín.

Những thói quen này góp phần phá vỡ môi trường âm đạo, tạo điều kiện cho vi khuẩn có hại phát triển.

Không tuân thủ đúng phác đồ điều trị

Việc bỏ dở thuốc, giảm liều hoặc tự ý thay đổi phương pháp điều trị mà không có hướng dẫn từ bác sĩ sẽ khiến vi khuẩn không được tiêu diệt hoàn toàn, dễ dàng tái phát.

Chưa kể, nhiều người không đi khám lại để đánh giá hiệu quả điều trị, hoặc không xét nghiệm lại để xác định tác nhân gây bệnh đã hết hay chưa.

Không thay đổi thói quen sinh hoạt

Dù điều trị khỏi bệnh, nhưng nếu không điều chỉnh lại thói quen vệ sinh, dinh dưỡng và lối sống, bệnh phụ khoa vẫn dễ dàng quay lại.

Ví dụ, việc ăn nhiều đồ ngọt, đồ cay nóng, uống ít nước hoặc không giữ vùng kín khô thoáng sẽ làm suy giảm sức đề kháng tại chỗ.

Quan hệ không an toàn

Quan hệ trong khi đang điều trị hoặc không sử dụng biện pháp bảo vệ làm tăng nguy cơ nhiễm chéo vi khuẩn, khiến bệnh tái phát nhanh chóng.

Lựa chọn quần áo không phù hợp

Việc mặc quần áo bó sát, chất liệu tổng hợp không thấm hút mồ hôi cũng góp phần làm vùng kín luôn ẩm ướt, tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển.

Bác Sĩ CKII. Nguyễn Kim Hoa, Chuyên khoa Sản phụ khoa tại Phòng khám SIHG:
“Bệnh phụ khoa tái phát thường không phải do yếu tố may rủi mà chủ yếu do những thói quen sinh hoạt và cách điều trị chưa phù hợp. Việc hiểu rõ nguyên nhân sẽ giúp chị em có biện pháp phòng tránh hiệu quả và giảm thiểu tái phát.”

Cách tăng miễn dịch vùng kín để ngăn ngừa tái phát

Để ngăn chặn bệnh phụ khoa tái phát, một trong những yếu tố quan trọng nhất chính là tăng cường hệ miễn dịch tại vùng kín. Hệ miễn dịch khỏe mạnh sẽ giúp bạn phòng ngừa vi khuẩn, nấm và các tác nhân gây bệnh khác phát triển quá mức.

Vệ sinh vùng kín đúng cách

Vệ sinh vùng kín đúng cách là bước nền tảng giúp bạn phòng tránh bệnh phụ khoa tái phát hiệu quả. Tuy nhiên, không phải ai cũng biết cách chăm sóc vùng kín phù hợp, dẫn đến mất cân bằng môi trường âm đạo, tạo điều kiện cho vi khuẩn và nấm phát triển.

Dưới đây là những nguyên tắc vệ sinh bạn nên tuân thủ:

• Vệ sinh vùng kín bằng nước sạch và sản phẩm dịu nhẹ
  Sử dụng nước sạch để rửa nhẹ nhàng vùng âm đạo mỗi ngày, đặc biệt là sau khi đi vệ sinh hoặc trước và sau khi quan hệ.
  Nên chọn các sản phẩm dung dịch vệ sinh có độ pH từ 4 đến 6, phù hợp với độ pH tự nhiên của âm đạo (khoảng 3.8 - 4.5), không chứa chất tẩy rửa mạnh, hay các chất hóa học gây kích ứng. Các sản phẩm này giúp giữ cho môi trường âm đạo cân bằng và bảo vệ lớp màng tự nhiên.

• Tránh vệ sinh vùng kín quá sâu hoặc quá thường xuyên
  Vệ sinh âm đạo sâu bên trong có thể làm mất đi lớp màng bảo vệ tự nhiên và vi khuẩn có lợi (Lactobacillus), khiến môi trường âm đạo bị mất cân bằng.
  Việc thụt rửa cũng có thể đẩy vi khuẩn có hại sâu hơn vào trong tử cung hoặc ống dẫn trứng, làm tăng nguy cơ viêm nhiễm và gây tái phát bệnh.
  WHO (Tổ chức y tế thế giới) và các hướng dẫn y tế đều khuyến cáo chỉ vệ sinh vùng ngoài âm đạo.

• Thay quần lót mỗi ngày và chọn chất liệu thoáng khí
  Thay quần lót 2 lần mỗi ngày giúp loại bỏ vi khuẩn, nấm và các tác nhân gây bệnh
  Nên ưu tiên mặc quần lót bằng chất liệu cotton mềm mại, thoáng khí giúp hút ẩm tốt, giữ vùng kín khô ráo, hạn chế môi trường ẩm ướt, yếu tố thuận lợi cho vi khuẩn phát triển.
  Tránh mặc quần lót bó sát lâu ngày vì dễ gây bí bách, tăng tiết mồ hôi và làm tăng nguy cơ viêm nhiễm.
  
  

• Vệ sinh vùng kín đúng cách trong kỳ kinh nguyệt
  Thay băng vệ sinh thường xuyên (2–4 giờ/lần) để tránh vi khuẩn phát triển trong môi trường ẩm ướt.

• Rửa sạch vùng kín khi thay băng để loại bỏ vi khuẩn và mồ hôi.

Ăn uống lành mạnh và bổ sung probiotics

Chế độ dinh dưỡng hợp lý giúp tăng cường hệ miễn dịch vùng kín, phòng ngừa hiệu quả bệnh phụ khoa tái phát. Bạn nên ăn đa dạng thực phẩm giàu vitamin và khoáng chất để hỗ trợ sức đề kháng.

• Vitamin C từ cam, chanh, kiwi giúp tăng sản xuất tế bào miễn dịch, bảo vệ cơ thể trước vi khuẩn gây bệnh.
  
  
• Vitamin E trong các loại hạt và dầu thực vật giúp tăng cường phản ứng miễn dịch, bảo vệ tế bào.
  
  
• Kẽm có trong hải sản, thịt đỏ giúp phát triển tế bào miễn dịch, tăng khả năng chống vi khuẩn, virus.
  
  

Probiotics là vi khuẩn có lợi giúp cân bằng hệ vi sinh âm đạo, ngăn vi khuẩn gây hại phát triển. Bạn có thể bổ sung probiotics qua thực phẩm như:

• Sữa chua không đường.
  
  
• Thực phẩm lên men như kim chi, dưa cải, sữa chua uống.
  
  
• Hoặc dùng men vi sinh theo hướng dẫn bác sĩ, nhất là khi đang điều trị phụ khoa.
  
  

Probiotics giúp giữ pH âm đạo ổn định, cải thiện hàng rào bảo vệ, và phục hồi hệ vi sinh sau điều trị kháng sinh, giảm nguy cơ tái phát bệnh.

Tập luyện thể dục đều đặn

Việc duy trì thói quen tập thể dục vừa sức không chỉ giúp bạn cải thiện sức khỏe tổng thể mà còn tăng cường tuần hoàn máu ở vùng chậu, góp phần nâng cao hệ miễn dịch vùng kín – yếu tố quan trọng để phòng ngừa bệnh phụ khoa tái phát.

Cường độ và thời lượng tập luyện phù hợp

• Cường độ: Nên tập với cường độ nhẹ đến trung bình, tránh gắng sức quá mức gây mệt mỏi.

• Thời lượng: Mỗi buổi tập khoảng 30 phút đến 1 giờ là lý tưởng.

• Tần suất: Tập ít nhất 3–5 lần mỗi tuần để đạt hiệu quả lâu dài.

Các loại bài tập phù hợp

• Yoga: Các bài tập yoga nhẹ nhàng như tư thế cây cầu (Setu Bandhasana), tư thế em bé (Balasana) giúp tăng lưu thông máu và thư giãn vùng chậu.

• Đi bộ nhanh: Đi bộ nhanh khoảng 30 phút mỗi ngày giúp cải thiện tuần hoàn máu toàn thân và vùng chậu.

• Aerobic nhẹ: Các bài tập aerobic không quá nặng như nhảy nhẹ, các động tác nhẹ nhàng hỗ trợ tăng sức bền và hệ miễn dịch.

Giảm stress và đảm bảo giấc ngủ đủ giấc

Stress kéo dài làm suy giảm miễn dịch, khiến vùng kín dễ bị vi khuẩn xâm nhập và phát triển. Hãy dành thời gian thư giãn và ngủ đủ từ 7–8 tiếng mỗi ngày để tăng sức đề kháng tự nhiên.

Bên cạnh tăng cường miễn dịch, bạn cần kết hợp các biện pháp phòng ngừa để bảo vệ vùng kín khỏi nguy cơ tái phát.

Tuân thủ điều trị theo chỉ dẫn của bác sĩ

Việc tuân thủ đúng phác đồ điều trị là yếu tố then chốt quyết định hiệu quả và khả năng ngăn ngừa bệnh phụ khoa tái phát. Nhiều trường hợp tái phát do người bệnh dừng thuốc sớm khi triệu chứng giảm, khiến vi khuẩn, nấm chưa được loại bỏ hoàn toàn.

Tại sao tuân thủ điều trị lại quan trọng?

• Tiêu diệt triệt để tác nhân gây bệnh: Vi khuẩn và nấm có thể tồn tại dù triệu chứng giảm, nếu dừng thuốc sớm sẽ tái phát.
  
  

• Tránh kháng thuốc: Dùng thuốc không đủ liều tạo điều kiện cho vi khuẩn kháng thuốc, làm khó điều trị sau này.
  
  

• Hỗ trợ hồi phục môi trường âm đạo: Phác đồ điều trị không chỉ tiêu diệt tác nhân mà còn giúp phục hồi môi trường tự nhiên vùng kín.

Lưu ý khi điều trị bệnh phụ khoa

• Hoàn thành liệu trình thuốc: Ngay cả khi triệu chứng hết, bạn vẫn cần dùng thuốc đủ liều theo bác sĩ.

• Liên hệ bác sĩ khi có tác dụng phụ: Không tự ý dừng hoặc đổi thuốc.

• Không tự mua thuốc: Tránh sử dụng thuốc không theo chỉ định.

• Khám lại và xét nghiệm theo lịch hẹn: Giúp đánh giá hiệu quả và hạn chế tái phát.

Khám phụ khoa định kỳ tại cơ sở uy tín

Khám định kỳ giúp phát hiện sớm và điều trị kịp thời các vấn đề phụ khoa. Bạn nên lựa chọn các phòng khám uy tín như Phòng khám SIHG quận 7, nơi có đội ngũ bác sĩ kinh nghiệm trên 30 năm và trang thiết bị hiện đại như máy chụp nhũ ảnh 3D Fujifilm, máy Siêu âm Samsung V8, Máy soi cổ tử cung Kolpo 150FC Carl Zeiss hỗ trợ chẩn đoán.

Kết luận

Bệnh phụ khoa tái phát không chỉ gây khó chịu mà còn ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của bạn. Hiểu rõ nguyên nhân tái phát và khắc phục các lỗi thường gặp trong điều trị, chăm sóc sẽ giúp bạn phòng tránh hiệu quả hơn.

Đặc biệt, tăng cường hệ miễn dịch vùng kín và duy trì thói quen sinh hoạt khoa học là chìa khóa giúp bảo vệ sức khỏe lâu dài. Đừng quên thăm khám định kỳ và điều trị theo hướng dẫn của bác sĩ để tránh tái phát và những biến chứng không mong muốn.

Cố vấn chuyên môn cho bài viết

BS CKII. Nguyễn Kim Hoa với hơn 35 năm trong ngành Sản phụ khoa, đặc biệt hơn 27 năm công tác tại bệnh viện Từ Dũ: nguyên là Phó Trưởng Khoa dịch vụ yêu cầu khu N, Phó trưởng khoa phòng cấp cứu chống độc. Là thành viên nhiều hiệp hội Y khoa tại TPHCM.  Hiện Bác sĩ đang công tác tại Phòng khám đa khoa SIHG Quận 7. Xem thêm về Bác Sĩ