Viêm phần phụ là một trong những bệnh lý phụ khoa thường gặp ở phụ nữ trong độ tuổi sinh sản, đặc biệt là nhóm từ 27–45 tuổi. Bệnh xảy ra khi các cấu trúc xung quanh tử cung như buồng trứng, vòi trứng bị viêm nhiễm, thường do vi khuẩn, virus hoặc ký sinh trùng gây ra. Nếu không phát hiện và điều trị kịp thời, viêm phần phụ có thể để lại hậu quả nghiêm trọng, ảnh hưởng đến khả năng sinh sản và sức khỏe lâu dài của bạn.

Theo BS CKII. Dương Phương Mai, Chuyên khoa Sản Phụ Khoa, Phòng khám Đa khoa SIHG, “Viêm phần phụ thường xuất phát từ những nguyên nhân khá âm thầm nhưng lại tiến triển nhanh. Việc nhận diện sớm tác nhân gây bệnh và yếu tố nguy cơ sẽ giúp chị em chủ động hơn trong phòng ngừa và điều trị.”

Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ nguyên nhân gây viêm phần phụ, các yếu tố nguy cơ thường gặp và mối liên hệ với những bệnh lây qua đường tình dục (STDs – Sexually Transmitted Diseases), từ đó có cách bảo vệ sức khỏe phụ khoa một cách chủ động và hiệu quả.

Các tác nhân gây viêm phần phụ

Viêm phần phụ có thể khởi phát từ nhiều tác nhân khác nhau, trong đó phổ biến nhất là vi khuẩn, virus, nấm và ký sinh trùng.

1. Vi khuẩn và vi sinh vật gây bệnh

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO – World Health Organization), phần lớn ca viêm phần phụ là do vi khuẩn xâm nhập từ âm đạo hoặc cổ tử cung lên các bộ phận bên trong. Một số loại vi khuẩn thường gặp gồm:

• Chlamydia trachomatis: Loại vi khuẩn này lây qua đường tình dục và là nguyên nhân hàng đầu gây viêm phần phụ ở phụ nữ trẻ. Bệnh thường tiến triển âm thầm, ít triệu chứng nhưng có thể dẫn tới tắc vòi trứng.

• Neisseria gonorrhoeae (tác nhân gây bệnh lậu): Lây truyền qua đường quan hệ không an toàn, dễ gây viêm lan rộng và biến chứng viêm vùng chậu.

• Vi khuẩn kỵ khí: Thường phát triển mạnh khi môi trường âm đạo bị mất cân bằng về độ pH.

“Vi khuẩn gây viêm phần phụ không chỉ đến từ quan hệ không an toàn mà còn có thể xuất hiện khi bạn vệ sinh vùng kín chưa đúng cách, nhất là trong những thời điểm nhạy cảm như kỳ kinh nguyệt hoặc sau sinh.”
— BS CKII. Dương Phương Mai, chuyên khoa Sản phụ khoa, Phòng khám đa khoa SIHG

2. Virus và nấm

Ngoài vi khuẩn, một số loại virus và nấm cũng là một trong những nguyên nhân gây viêm phần phụ phổ biến, ví dụ như:

• Human Papilloma Virus (Virus HPV): Một số chủng HPV không chỉ gây mụn cóc sinh dục mà còn làm suy yếu hàng rào bảo vệ niêm mạc, tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập.

• Herpes Simplex Virus (Virus HSV): Gây loét, viêm ở vùng sinh dục, từ đó dễ dẫn đến viêm lan lên phần phụ.

• Candida albicans: Loại nấm thường trú trong âm đạo nhưng có thể phát triển quá mức khi miễn dịch suy giảm hoặc môi trường âm đạo mất cân bằng.

3. Tác nhân ký sinh trùng

• Trichomonas vaginalis (trùng roi): Gây viêm âm đạo, khiến cơ thể tiết dịch bất thường và có thể lan tới phần phụ nếu không được điều trị sớm.

Xem thêm: Viêm phần phụ có nguy hiểm không

Các yếu tố nguy cơ khiến bạn dễ mắc viêm phần phụ

Hiểu rõ các yếu tố nguy cơ sẽ giúp chúng ta điều chỉnh thói quen sinh hoạt để phòng tránh bệnh.

1. Vệ sinh âm đạo không đúng cách

• Dùng dung dịch vệ sinh có độ pH không phù hợp với môi trường âm đạo (pH > 4.5 hoặc pH < 3.8) khiến vi khuẩn gây bệnh phát triển mạnh.

• Thói quen vệ sinh âm đạo theo hướng từ sau ra trước sau khi đi vệ sinh dễ đưa vi khuẩn từ hậu môn vào âm đạo.

• Vệ sinh không kỹ trong kỳ kinh nguyệt hoặc sau quan hệ, tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập.

2. Quan hệ không an toàn

• Quan hệ khi không sử dụng bao cao su có thể làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lây qua đường tình dục từ đó gia tăng nguy cơ bị viêm phần phụ.

• Quan hệ với cường độ mạnh có thể gây tổn thương niêm mạc vùng kín, tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập.

3. Hệ miễn dịch suy giảm

• Căng thẳng kéo dài, mất ngủ, thiếu dinh dưỡng sẽ làm suy giảm khả năng miễn dịch.

• Bệnh mạn tính như tiểu đường, viêm gan… cũng ảnh hưởng đến khả năng đề kháng của cơ thể.

Mối liên hệ giữa viêm phần phụ và bệnh lây qua đường tình dục

Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC – Centers for Disease Control and Prevention), khoảng 1/3 các trường hợp viêm phần phụ ở phụ nữ trong độ tuổi sinh sản bắt nguồn từ bệnh lây qua đường tình dục.

1. Cơ chế lây lan

• Vi khuẩn Chlamydia trachomatis và Neisseria gonorrhoeae từ cổ tử cung có thể nhanh chóng lan ngược lên buồng trứng, vòi trứng, gây viêm phần phụ.

• Một số virus như HSV hoặc HPV làm tổn thương niêm mạc vùng kín, giảm khả năng bảo vệ tự nhiên, tạo điều kiện cho vi khuẩn và nấm phát triển.

“Viêm phần phụ do các bệnh lây qua đường tình dục thường diễn tiến nhanh và để lại biến chứng nặng nếu không điều trị kịp thời, bao gồm vô sinh thứ phát và đau vùng chậu mạn tính.”
— BS CKII. Dương Phương Mai, SIHG

2. Nguy cơ tái phát

Nếu không điều trị triệt để bệnh lây qua đường tình dục, nguy cơ tái phát viêm phần phụ là rất cao. Điều này đặc biệt đúng với những bạn có thói quen quan hệ không an toàn hoặc không khám phụ khoa định kỳ.

Biện pháp giảm nguy cơ và phòng ngừa viêm phần phụ

Phòng ngừa luôn là cách tốt nhất để bảo vệ sức khỏe phụ khoa, đặc biệt với những bệnh lý có nguy cơ tái phát cao như viêm phần phụ.

1. Vệ sinh âm đạo đúng cách

• Sử dụng dung dịch vệ sinh có độ pH phù hợp (pH khoảng 3.8 – 4.5) để duy trì môi trường vi sinh cân bằng.

• Thay băng vệ sinh ít nhất 4–6 giờ/lần trong kỳ kinh nguyệt (hoặc khi nào bạn thấy âm đạo bị ẩm ướt).

• Vệ sinh cá nhân ngay sau quan hệ để hạn chế vi khuẩn xâm nhập.

2. Quan hệ an toàn

• Sử dụng bao cao su trong mọi lần quan hệ để phòng ngừa bệnh lây qua đường tình dục.

• Quan hệ một cách nhẹ nhàng.

3. Nâng cao sức đề kháng

• Duy trì chế độ ăn giàu vitamin C, E, kẽm và omega-3 để hỗ trợ hệ miễn dịch.

• Ngủ đủ giấc, giảm căng thẳng và tập thể dục đều đặn.

4. Khám phụ khoa định kỳ

Khám định kỳ giúp phát hiện sớm những tổn thương và dấu hiệu viêm phần phụ ngay cả khi chưa có triệu chứng rõ rệt.
Tại Phòng khám Đa khoa SIHG, quy trình khám và chẩn đoán bệnh phụ khoa được hỗ trợ bởi hệ thống trang thiết bị tiên tiến, đồng bộ:

• Hệ thống xét nghiệm Sysmex: Cho kết quả nhanh chóng, tăng độ tin cậy trong chẩn đoán.

• Máy siêu âm đa năng V8: Cung cấp hình ảnh chi tiết, hỗ trợ đánh giá chuẩn xác tình trạng cơ quan sinh sản.

• Giường khám sản phụ khoa Ritter 230 Midmark – Hoa Kỳ: Mang lại sự thoải mái và an toàn cho người bệnh trong quá trình thăm khám.

Kết luận

Viêm phần phụ là bệnh lý tiềm ẩn nhiều biến chứng nguy hiểm nhưng hoàn toàn có thể phòng ngừa nếu bạn nắm rõ nguyên nhân và các yếu tố nguy cơ.

• Nguyên nhân chính: vi khuẩn, virus, nấm, ký sinh trùng.

• Yếu tố nguy cơ: vệ sinh âm đạo không đúng cách, quan hệ không an toàn, miễn dịch suy giảm, tiền sử bệnh lây qua đường tình dục.

Lời khuyên từ BS CKII. Dương Phương Mai, SIHG: “Đừng đợi đến khi triệu chứng trở nên nặng nề mới đi khám. Việc tầm soát và điều trị sớm sẽ giúp bảo vệ khả năng sinh sản và sức khỏe lâu dài của bạn.”

📍 Phòng khám Đa khoa SIHG – Số 16, Đường Tôn Dật Tiên, Phường Tân Hưng, TP.HCM (kế bên Aeon Citimart)
📞 Hotline: 0902681711 – 0906801711

Cố vấn chuyên môn cho bài viết

BS.CKII. Dương Phương Mai là Bác sĩ Sản Phụ khoa và Hỗ trợ sinh sản với hơn 40 năm kinh nghiệm, nguyên là Trưởng khoa Kế hoạch hóa gia đình – BV Từ Dũ và Phó Giám đốc chuyên môn – BV Phụ sản Quốc tế TP.HCM.