Chế độ dinh dưỡng đóng vai trò then chốt trong việc kiểm soát sự phát triển của khối u xơ tử cung. Mặc dù không thể điều trị dứt điểm khối u chỉ bằng thực phẩm, nhưng một thực đơn khoa học sẽ giúp cân bằng nội tiết tố, giảm kích thước u và hạn chế các biến chứng khó chịu. Vậy người bị u xơ tử cung nên kiêng gì và ăn gì? Bài viết dưới đây của Phòng khám Đa khoa SIHG sẽ cung cấp cho bạn danh sách chi tiết các nhóm thực phẩm cần ưu tiên và hạn chế.

Tại sao chế độ ăn uống lại quan trọng với người bị u xơ tử cung?

U xơ tử cung là bệnh lý phụ khoa lành tính phổ biến ở phụ nữ trong độ tuổi sinh sản, đặc biệt là giai đoạn 30 – 45 tuổi. Nguyên nhân chính xác gây ra u xơ chưa được xác định rõ ràng, nhưng các nghiên cứu y khoa đều chỉ ra mối liên hệ mật thiết giữa sự phát triển của khối u và nồng độ hormone Estrogen trong cơ thể.

Khi nồng độ Estrogen tăng cao quá mức, các nhân xơ sẽ có xu hướng phát triển nhanh hơn về kích thước và số lượng.

Chính vì vậy, chế độ dinh dưỡng đóng vai trò như một "bộ lọc" tự nhiên. Một số loại thực phẩm có khả năng kích thích cơ thể sản sinh thêm Estrogen, tạo điều kiện cho u xơ lớn lên. Ngược lại, có những nhóm thực phẩm giúp cơ thể đào thải Estrogen dư thừa, giảm viêm và ức chế sự phát triển của khối u.

Tuy chế độ ăn uống không thể thay thế hoàn toàn các phương pháp điều trị y khoa, nhưng việc duy trì một thực đơn lành mạnh là yếu tố tiên quyết để kiểm soát triệu chứng bệnh, ngăn ngừa tái phát sau phẫu thuật và nâng cao chất lượng cuộc sống.

Người bị u xơ tử cung nên ăn gì để kìm hãm khối u?

Để hỗ trợ quá trình điều trị đạt hiệu quả tốt nhất, chị em nên ưu tiên bổ sung các nhóm thực phẩm giàu chất xơ, vitamin và chất chống oxy hóa dưới đây:

Rau xanh và trái cây

Rau xanh và trái cây tươi là nhóm thực phẩm "vàng" đối với phụ nữ mắc u xơ tử cung. Chúng không chỉ cung cấp vitamin mà còn chứa lượng lớn chất xơ, giúp giảm nồng độ Estrogen trong máu.

Đặc biệt, nhóm rau họ cải (Cruciferous vegetables) như súp lơ xanh (bông cải xanh), cải bó xôi, cải xoăn, bắp cải... chứa hợp chất Indole-3-carbinol. Hợp chất này đã được chứng minh có khả năng hỗ trợ gan đào thải các độc tố và Estrogen dư thừa ra khỏi cơ thể hiệu quả.

Bên cạnh đó, các loại trái cây giàu Vitamin C như cam, bưởi, ổi, chanh dây hay các loại quả mọng (dâu tây, việt quất, mâm xôi) chứa nhiều chất chống oxy hóa mạnh mẽ. Chúng giúp tăng cường hệ miễn dịch, giảm tình trạng viêm nhiễm tại vùng chậu và ngăn chặn tổn thương tế bào.

Các loại ngũ cốc nguyên hạt

Thay vì sử dụng tinh bột trắng (cơm trắng, bánh mì trắng), bệnh nhân nên chuyển sang các loại ngũ cốc nguyên hạt như gạo lứt, yến mạch, lúa mạch…

Ngũ cốc nguyên hạt có chỉ số đường huyết (GI) thấp và hàm lượng chất xơ cao. Điều này giúp cơ thể duy trì mức đường huyết ổn định, ngăn chặn sự gia tăng đột ngột của Insulin. Nồng độ Insulin trong máu cao có thể gián tiếp kích thích buồng trứng sản xuất nhiều Estrogen hơn, làm u xơ phát triển.

Axit béo Omega-3 (dầu cá)https://id.sihg.vn/Media/content/U-xo-an-gi/thieu-mau-do-u-xo.png

Axit béo Omega-3 là một loại chất béo lành mạnh mà cơ thể không tự tổng hợp được, phải bổ sung qua đường ăn uống. Omega-3 nổi tiếng với khả năng kháng viêm mạnh mẽ, giúp làm dịu các cơn đau bụng kinh và giảm bớt tình trạng sưng viêm do khối u chèn ép.

Chị em nên bổ sung vào thực đơn hàng tuần các loại cá béo như cá hồi, cá thu, cá ngừ, cá trích hoặc cá mòi. Nếu không ăn được cá, bạn có thể thay thế bằng hạt lanh hoặc hạt chia. Tuy nhiên Omega-3 có nguồn gốc động vật thường dễ hấp thu hơn.

Các loại thịt trắng và đạm thực vật có tốt không?

Việc cắt giảm thịt đỏ là cần thiết, nhưng cơ thể vẫn cần Protein để duy trì năng lượng và tái tạo tế bào. Thịt trắng như thịt gà, thịt vịt (nên bỏ da) là sự thay thế hoàn hảo, cung cấp đủ đạm mà không chứa quá nhiều chất béo bão hòa.

Ngoài ra, đạm thực vật từ các loại đậu (đậu lăng, đậu đen, đậu đỏ) cũng rất tốt cho người bị u xơ tử cung. Chúng vừa cung cấp protein, vừa bổ sung thêm chất xơ và không chứa cholesterol xấu.

U xơ tử cung nên kiêng ăn gì để tránh biến chứng?

Một số loại thực phẩm quen thuộc trong bữa ăn hàng ngày có thể vô tình trở thành tác nhân khiến khối u phát triển nhanh hơn, gây đau đớn và rong kinh kéo dài. Dưới đây là danh sách những thực phẩm chị em cần hạn chế tối đa:

Thịt đỏ có làm u xơ phát triển nhanh không?

Các loại thịt đỏ như thịt bò, thịt trâu, thịt cừu, thịt dê hay các phần thịt lợn nhiều mỡ thường chứa hàm lượng chất béo bão hòa rất cao.

Nhiều nghiên cứu dịch tễ học cho thấy, phụ nữ tiêu thụ nhiều thịt đỏ có nguy cơ mắc u xơ tử cung cao hơn so với người ít ăn. Nguyên nhân là do thịt đỏ có thể làm tăng nồng độ Estrogen trong cơ thể. Ngoài ra, một số loại thịt gia súc nuôi công nghiệp có thể tồn dư hormone tăng trưởng, ảnh hưởng trực tiếp đến sự cân bằng nội tiết tố nữ.

Thay vì ăn thịt đỏ thường xuyên, chị em nên giới hạn chỉ ăn 1-2 lần mỗi tuần hoặc thay thế hoàn toàn bằng thịt trắng (thịt các loại gia cầm)và cá để đảm bảo an toàn.

Tại sao cần hạn chế thực phẩm chứa nhiều đường và chất béo bão hòa?

Những món ăn hấp dẫn như bánh ngọt, chè, trà sữa, nước ngọt có ga hay thức ăn nhanh (fast food), đồ chiên rán ngập dầu là những thực phẩm có chỉ số đường huyết - Glucose) rất cao.

Khi dung nạp quá nhiều đường và chất béo xấu, nồng độ Insulin và IGF-1 (yếu tố tăng trưởng giống insulin) trong máu sẽ tăng vọt. Môi trường này cực kỳ thuận lợi để các tế bào u xơ nhân lên và phát triển kích thước.

Hơn nữa, chế độ ăn nhiều đường dễ gây tăng cân, béo phì. Các mô mỡ trong cơ thể cũng là một nơi sản sinh ra Estrogen. Do đó, người thừa cân thường có nguy cơ bị u xơ tử cung nặng hơn và khó điều trị hơn.

Rượu bia và Caffeine ảnh hưởng thế nào đến người bị u xơ?

Gan là cơ quan quan trọng chịu trách nhiệm lọc bỏ các độc tố và đào thải lượng Estrogen dư thừa ra khỏi cơ thể. Khi bạn uống nhiều rượu, bia, gan buộc phải ưu tiên hoạt động để giải độc cồn, dẫn đến việc chuyển hóa và đào thải Estrogen bị trì trệ.

Hậu quả là nồng độ Estrogen tích tụ trong máu tăng cao, kích thích u xơ phát triển.

Đối với Caffeine (có trong cà phê, trà đặc, nước tăng lực), các nghiên cứu cho thấy tiêu thụ quá nhiều có thể làm tăng các hoạt chất sinh hóa trong cơ thể, khiến triệu chứng đau bụng kinh, đau vùng chậu trở nên trầm trọng hơn ở người mắc u xơ.

Thực phẩm mặn (nhiều muối) có nên ăn không?

Ăn mặn là thói quen của rất nhiều người Việt Nam, tuy nhiên đây là điều tối kỵ với người bị u xơ tử cung. Muối gây giữ nước trong cơ thể. Trong khi đó, bản thân khối u xơ khi phát triển to đã gây chèn ép, chướng bụng và nặng nề vùng bụng dưới. Việc ăn mặn sẽ làm trầm trọng thêm tình trạng phù nề, gây cảm giác căng tức, khó chịu và mệt mỏi cho bệnh nhân. Chị em nên tập thói quen ăn nhạt, hạn chế chấm thêm nước mắm, nước tương và tránh các thực phẩm đóng hộp, dưa cà muối chua…

Câu hỏi thường gặp về chế độ dinh dưỡng khi bị U xơ tử cung

Trong quá trình thăm khám tại Phòng khám Đa khoa SIHG, các bác sĩ nhận được rất nhiều câu hỏi về việc nên hay không nên ăn một số thực phẩm cụ thể. Dưới đây là những giải đáp dựa trên cơ sở khoa học:

Bị u xơ tử cung có uống được sữa đậu nành hoặc ăn đậu phụ không?

Đây là vấn đề gây tranh cãi nhiều nhất. Đậu nành chứa Phytoestrogen (một dạng Estrogen thực vật). Trước đây, nhiều người lo ngại chất này sẽ làm u to lên. Tuy nhiên, các nghiên cứu y khoa hiện đại đã chỉ ra rằng Phytoestrogen hoạt động yếu hơn rất nhiều so với Estrogen của cơ thể và có cơ chế điều hòa thụ thể.

Người bị u xơ tử cung vẫn có thể ăn đậu phụ, uống sữa đậu nành tự nấu với lượng vừa phải (khoảng 2-3 lần/tuần). Điều này không gây hại mà thậm chí còn tốt cho tim mạch và xương khớp.

Tuy nhiên, chị em cần tránh các chế phẩm tinh chế, cô đặc như mầm đậu nành (dạng viên uống chức năng, bột mầm đậu nành) vì hàm lượng nội tiết trong các sản phẩm này rất cao, có thể gây tác dụng ngược.

Người bị u xơ tử cung có uống được Collagen không?

Collagen thực chất là một loại Protein (chất đạm) có tác dụng liên kết các mô, giúp đẹp da và tóc. Collagen không chứa nội tiết tố, do đó về cơ bản không ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển của u xơ tử cung.

Chị em hoàn toàn có thể sử dụng Collagen để làm đẹp. Lời khuyên là nên chọn loại Collagen thủy phân tinh khiết (Peptide). Cần đọc kỹ bảng thành phần, tránh các loại Collagen có pha trộn thêm các chất phụ gia tăng nội tiết tố nữ như sâm tố nữ, nhau thai cừu hay tinh chất mầm đậu nành liều cao.

Có nên kiêng trứng khi bị u xơ không?

Trứng là nguồn cung cấp protein dồi dào. Bệnh nhân u xơ có thể ăn trứng nhưng nên ăn chừng mực (khoảng 3-4 quả/tuần). Nên ưu tiên trứng gà ta luộc hoặc hấp. Hạn chế ăn quá nhiều trứng vịt lộn vì loại này chứa hàm lượng cholesterol cao và nhiều năng lượng, dễ gây tăng cân và tích mỡ.

Lời khuyên lối sống lành mạnh dành cho phụ nữ

Bên cạnh chế độ ăn uống, một lối sống năng động là "chìa khóa" giúp chị em kiểm soát bệnh tật. Đặc biệt với phụ nữ đang sinh sống và làm việc tại khu vực Quận 7, TP.HCM, việc tận dụng môi trường sống hiện đại để rèn luyện sức khỏe là rất thuận lợi.

• Vận động thường xuyên: Dành ít nhất 30 phút mỗi ngày để đi bộ, chạy bộ hoặc tập Yoga. Các khu vực như Công viên Hồ Bán Nguyệt, đường chạy bộ ven sông hay các phòng tập Gym hiện đại tại Quận 7 là những địa điểm lý tưởng. Vận động giúp tiêu hao năng lượng, giảm mỡ thừa (nguồn dự trữ estrogen) và cải thiện lưu thông máu vùng chậu.

• Kiểm soát cân nặng: Duy trì chỉ số BMI ở mức chuẩn (18.5 – 22.9 đối với người Việt Nam). Béo phì là một trong những yếu tố nguy cơ hàng đầu khiến u xơ phát triển nhanh.

• Giữ tinh thần thoải mái: Căng thẳng, stress kéo dài sẽ làm rối loạn hoạt động của tuyến yên và buồng trứng, gây mất cân bằng nội tiết. Hãy dành thời gian thư giãn, ngủ đủ giấc và giữ tinh thần lạc quan.

Khi nào cần đến gặp bác sĩ?

Chế độ dinh dưỡng và lối sống chỉ mang tính chất hỗ trợ, không thể thay thế việc theo dõi y tế. Chị em cần đến gặp bác sĩ ngay nếu cơ thể xuất hiện các dấu hiệu cảnh báo sau:

• Chu kỳ kinh nguyệt kéo dài bất thường (rong kinh), lượng máu kinh ra quá nhiều (cường kinh).

• Đau bụng dữ dội, đau vùng chậu mãn tính hoặc đau khi quan hệ tình dục.

• Đi tiểu nhiều lần trong ngày, tiểu rắt, tiểu khó do khối u chèn ép bàng quang.

• Sờ thấy khối cứng ở vùng bụng dưới, bụng to lên bất thường dù không tăng cân.

• Thiếu máu, da xanh xao, hay chóng mặt, mệt mỏi.

Kết Luận

Hiểu rõ u xơ tử cung nên kiêng gì, ăn gì là bước đầu tiên để chị em chủ động bảo vệ sức khỏe của mình. Một chế độ ăn khoa học kết hợp với thói quen sinh hoạt lành mạnh sẽ giúp bạn sống vui khỏe và kiểm soát tốt bệnh lý này.

Nếu bạn đang sinh sống tại khu vực Quận 7 hoặc TP.HCM và nhận thấy cơ thể có những thay đổi bất thường, đừng ngần ngại đi kiểm tra sức khỏe sinh sản. Việc chẩn đoán sớm sẽ giúp quá trình điều trị nhẹ nhàng và bảo vệ sức khỏe sinh sản cho phái đẹp

Bạn có thể tham khảo các cơ sở y tế uy tín, chuyên sâu về Sản Phụ khoa như Phòng khám Đa khoa SIHG để được các bác sĩ giàu kinh nghiệm tư vấn phác đồ theo dõi và điều trị phù hợp nhất.

Lưu ý: Thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa. Vui lòng tham vấn ý kiến bác sĩ chuyên khoa trước khi áp dụng.

Cố vấn chuyên môn cho bài viết

Cố vấn chuyên môn cho bài viết

BS.CKII. Nguyễn Kim Hoa với hơn 35 năm trong ngành Sản phụ khoa, đặc biệt hơn 27 năm công tác tại bệnh viện Từ Dũ: nguyên là Phó Trưởng Khoa dịch vụ yêu cầu khu N, Phó trưởng khoa phòng cấp cứu chống độc. Là thành viên nhiều hiệp hội Y khoa tại TPHCM.  Hiện Bác sĩ đang công tác tại Phòng khám đa khoa SIHG Quận 7. Xem thêm về Bác Sĩ