Bệnh phụ khoa là gì? Phụ khoa là bệnh gì? Đây là câu hỏi phổ biến mà nhiều chị em phụ nữ quan tâm, nhất là khi cơ thể xuất hiện những dấu hiệu lạ ở vùng kín. Việc hiểu đúng về bệnh phụ khoa không chỉ giúp bạn phân biệt được các triệu chứng bình thường và bất thường mà còn chủ động hơn trong việc đi khám, điều trị sớm – tránh những biến chứng không đáng có. Cùng Phòng khám đa khoa SIHG tìm hiểu chi tiết về Bệnh phụ khoa.

Bệnh phụ khoa là gì?

Theo định nghĩa từ Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), bệnh phụ khoa là các bệnh lý liên quan đến cơ quan sinh dục nữ, bao gồm âm hộ, âm đạo, cổ tử cung, tử cung, buồng trứng và ống dẫn trứng. Những bệnh này có thể xảy ra ở mọi độ tuổi, nhưng phổ biến hơn ở phụ nữ đang trong độ tuổi sinh sản, tiền mãn kinh hoặc sau sinh.

Các loại bệnh phụ khoa thường gặp

1. Viêm âm đạo

• Nguyên nhân: Do vi khuẩn (viêm âm đạo do vi khuẩn), nấm Candida, trùng roi Trichomonas, hoặc mất cân bằng pH vùng kín.

• Triệu chứng: Khí hư nhiều, có mùi hôi, màu trắng đục hoặc vàng xanh, ngứa, rát vùng âm đạo, đau khi giao hợp.

• Biện pháp phòng ngừa: Giữ vệ sinh vùng kín sạch sẽ và khô ráo, không thụt rửa sâu, sử dụng đồ lót thoáng khí, quan hệ tình dục an toàn.

2. Viêm lộ tuyến/viêm cổ tử cung

• Nguyên nhân: Tổn thương tế bào cổ tử cung do vi khuẩn, virus (như HPV), hoặc do nội tiết tố thay đổi.

• Triệu chứng: Khí hư nhiều và kéo dài, đau rát khi quan hệ tình dục, chảy máu âm đạo bất thường.

• Biện pháp phòng ngừa: Khám phụ khoa định kỳ, điều trị dứt điểm viêm âm đạo, quan hệ tình dục an toàn.

3. U xơ tử cung

• Nguyên nhân: Do rối loạn nội tiết (thường là estrogen cao), yếu tố di truyền, thừa cân, stress kéo dài.

• Triệu chứng: Rong kinh, cường kinh, đau bụng dưới, cảm giác nặng bụng, tiểu nhiều lần.

• Biện pháp phòng ngừa: Duy trì lối sống lành mạnh, kiểm soát cân nặng, hạn chế thực phẩm chứa nhiều estrogen.

4. Lạc nội mạc tử cung

• Nguyên nhân: Mô nội mạc tử cung phát triển ngoài tử cung (trong buồng trứng, vòi trứng, bàng quang...) gây viêm và đau.

• Triệu chứng: Đau dữ dội khi hành kinh, đau khi quan hệ, vô sinh, rối loạn kinh nguyệt.

• Biện pháp phòng ngừa: Khó phòng tuyệt đối nhưng nên theo dõi chu kỳ kinh, khám định kỳ, điều trị nội tiết nếu cần.

5. Viêm phần phụ (viêm vòi trứng, buồng trứng)

• Nguyên nhân: Do vi khuẩn (chlamydia, lậu...), nhiễm trùng từ âm đạo lan lên phần phụ.

• Triệu chứng: Đau bụng dưới, sốt, khí hư có mùi hôi, đau khi giao hợp, rối loạn kinh nguyệt.

• Biện pháp phòng ngừa: Quan hệ tình dục an toàn, điều trị sớm viêm nhiễm âm đạo, vệ sinh sạch sẽ sau sinh hoặc thủ thuật phụ khoa.

Bệnh phụ khoa khác gì với các vấn đề sinh lý bình thường?

Các biểu hiện sinh lý thông thường như kinh nguyệt không đều, dịch tiết sinh dục có thể nhầm lẫn với bệnh lý. Tuy nhiên, những dấu hiệu bất thường như:

• Dịch tiết có màu lạ, mùi hôi

• Ngứa ngáy, đau rát khi quan hệ

• Xuất huyết bất thường

Trường hợp minh họa: Chị A thấy dịch vàng xềm, có mùi tanh, kèm ngứa ngáy. Tưởng chỉ là do thay đổi nội tiết nhưng khi đi khám phát hiện viêm âm đạo do nấm Candida.

Các yếu tố nguy cơ khiến phụ nữ dễ mắc bệnh phụ khoa

1. Yếu tố nội sinh

• Rối loạn nội tiết: Sự mất cân bằng estrogen và progesterone có thể làm thay đổi môi trường âm đạo, tăng nguy cơ viêm nhiễm. Đây là nguyên nhân phổ biến ở phụ nữ tuổi dậy thì, mang thai hoặc tiền mãn kinh.

• Suy giảm miễn dịch: Hệ miễn dịch yếu khiến cơ thể không đủ sức đề kháng chống lại các vi khuẩn, nấm gây bệnh phụ khoa. Tình trạng này thường gặp ở người bị bệnh mạn tính, stress kéo dài hoặc sau khi dùng kháng sinh.

2. Yếu tố ngoại sinh

• Vệ sinh vùng kín sai cách: Dùng dung dịch có độ pH không phù hợp, thụt rửa sâu, lau từ sau ra trước có thể đưa vi khuẩn từ hậu môn vào âm đạo.

• Quan hệ tình dục không an toàn: Không sử dụng bao cao su, quan hệ với nhiều người, hoặc quan hệ thô bạo dễ gây tổn thương niêm mạc âm đạo, tạo điều kiện cho mầm bệnh xâm nhập.

• Nạo phá thai nhiều lần: Làm tổn thương tử cung, cổ tử cung, tăng nguy cơ viêm nhiễm lan rộng đến phần phụ.

• Mặc đồ lót ẩm ướt: Môi trường ẩm là điều kiện lý tưởng cho nấm Candida và vi khuẩn phát triển.

3. Đối tượng dễ mắc bệnh

• Phụ nữ mang thai, sau sinh: Thay đổi nội tiết và miễn dịch khiến phụ nữ trong giai đoạn này dễ bị viêm nhiễm.

• Phụ nữ tiền mãn kinh: Suy giảm estrogen làm âm đạo khô, giảm khả năng tự bảo vệ, tăng nguy cơ mắc bệnh.

Bệnh phụ khoa khác gì với các vấn đề sinh lý bình thường?

Trong suốt chu kỳ kinh nguyệt, phụ nữ có thể gặp nhiều thay đổi sinh lý hoàn toàn bình thường như khí hư trong, rối loạn kinh nguyệt nhẹ, đau tức ngực hoặc căng tức bụng dưới. Đây thường là biểu hiện của sự thay đổi nội tiết tố, đặc biệt trong các giai đoạn như rụng trứng, hành kinh hoặc tiền mãn kinh.

Tuy nhiên, khi những biểu hiện này kèm theo các dấu hiệu bất thường như:

• Khí hư ra nhiều, có mùi hôi tanh, màu sắc lạ (xanh, vàng, nâu)

• Vùng kín ngứa ngáy, đau rát, khó chịu kéo dài

• Đau khi quan hệ tình dục

• Xuất huyết âm đạo ngoài kỳ kinh hoặc sau mãn kinh

• Đau bụng dưới kéo dài mà không rõ nguyên nhân

thì cần nghĩ đến khả năng mắc bệnh phụ khoa và nên đi khám sớm.

Trường hợp thực tế: Chị H.H. (43 tuổi) nhận thấy khí hư ra nhiều hơn và có mùi tanh nhẹ sau kỳ kinh. Nghĩ đây chỉ là hiện tượng tiền mãn kinh nên chị không chú trọng. Sau khoảng một tháng, khí hư chuyển màu xanh, mùi nặng hơn và kèm theo đau bụng dưới âm ỉ. Khi đến bệnh viện kiểm tra, chị được chẩn đoán viêm âm đạo nặng kèm theo viêm lộ tuyến cổ tử cung - một tình trạng cần điều trị chuyên khoa.

Sự khác biệt giữa biểu hiện sinh lý và bệnh lý đôi khi rất mờ nhạt. Vì vậy, việc lắng nghe cơ thể và theo dõi các biểu hiện bất thường là điều rất quan trọng để phòng tránh biến chứng.

Cách nhận biết sớm bệnh phụ khoa

Nhận biết sớm giúp điều trị kịp thời, giảm nguy cơ chuyển biến sang giai đoạn mãn tính hoặc ảnh hưởng đến khả năng sinh sản.

Các dấu hiệu cảnh báo phổ biến:

• Khí hư bất thường: Không chỉ về lượng mà còn về màu sắc (xanh, vàng, nâu, đục), mùi hôi, loãng như nước hoặc đặc như bột.

• Ngứa ngáy, đau rát: Dấu hiệu vùng kín bị kích ứng hoặc nhiễm trùng, đặc biệt là nếu cảm giác ngứa đi kèm đỏ, sưng tấy.

• Xuất huyết âm đạo: Xuất huyết ngoài kỳ kinh, sau khi quan hệ, hoặc ở phụ nữ đã mãn kinh là dấu hiệu cảnh báo quan trọng.

• Đau bụng dưới: Đau âm ỉ hoặc từng cơn, có thể lan xuống vùng thắt lưng hoặc đùi.

• Đau khi giao hợp: Là dấu hiệu có thể gặp ở nhiều bệnh phụ khoa như viêm âm đạo, lộ tuyến cổ tử cung hoặc u xơ tử cung.

Hướng dẫn theo dõi hiệu quả:

• Ghi chép biểu hiện lạ: Ghi chú chi tiết ngày xuất hiện triệu chứng, cường độ, tần suất và diễn biến theo thời gian. Điều này giúp bác sĩ chẩn đoán chính xác hơn.

• Sử dụng ứng dụng theo dõi chu kỳ kinh nguyệt: Một số app phổ biến như Flo, Clue, Period Calendar có thể giúp bạn:

• Dự đoán ngày rụng trứng và kinh nguyệt

• Theo dõi các biểu hiện như khí hư, đau bụng, tâm trạng

• Gửi nhắc nhở về ngày khám định kỳ hoặc tiêm ngừa

Việc chủ động ghi nhận triệu chứng và thói quen sinh hoạt giúp chị em quản lý sức khỏe phụ khoa tốt hơn, đồng thời phát hiện bất thường ngay từ sớm để điều trị kịp thời.

Khi nào cần đi khám phụ khoa?

Khám phụ khoa không chỉ cần thiết khi có triệu chứng bất thường mà còn là một phần quan trọng trong việc chăm sóc sức khỏe định kỳ của phụ nữ. Việc thăm khám định kỳ giúp phát hiện sớm các bệnh lý tiềm ẩn và điều trị kịp thời, giảm nguy cơ biến chứng hoặc ảnh hưởng đến khả năng sinh sản.

Lịch khám định kỳ được khuyến nghị:

• 6 tháng một lần: Đối với phụ nữ trưởng thành, đã quan hệ tình dục và không có triệu chứng nào bất thường.

• Ngay lập tức: Nếu có bất kỳ dấu hiệu nào như khí hư lạ, ngứa rát, đau bụng dưới, hoặc xuất huyết bất thường.

Những dấu hiệu không nên bỏ qua:

• Ra máu ngoài kỳ kinh: Có thể là biểu hiện của rối loạn nội tiết, polyp tử cung hoặc thậm chí ung thư nội mạc tử cung.

• Khí hư có mùi hôi, màu lạ: Kèm theo ngứa hoặc rát vùng kín là dấu hiệu viêm nhiễm âm đạo, âm hộ hoặc cổ tử cung.

• Đau bụng âm ỉ kéo dài: Đặc biệt nếu lan xuống vùng chậu hoặc đi kèm rối loạn kinh nguyệt.

• Rát khi tiểu tiện hoặc quan hệ tình dục: Là những triệu chứng điển hình của viêm niệu đạo, viêm cổ tử cung hoặc viêm âm đạo.

• Khô âm đạo kéo dài: Gặp nhiều ở phụ nữ tiền mãn kinh hoặc có thể do suy giảm nội tiết, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống tình dục.

Lưu ý khi đi khám:

Hãy tìm đến các bệnh viện, phòng khám chuyên khoa sản – phụ khoa uy tín để được chẩn đoán và điều trị đúng cách. Tránh việc tự mua thuốc đặt âm đạo, thuốc kháng sinh khi chưa có sự chỉ định từ bác sĩ vì có thể làm che lấp triệu chứng, gây nhờn thuốc hoặc dẫn đến các biến chứng khó lường.

Lời khuyên & Kết luận

"Bệnh phụ khoa là gì?" – Đây không chỉ là một khái niệm y khoa mà còn là lời nhắc nhở để mỗi phụ nữ chủ động bảo vệ sức khỏe bản thân. Bệnh phụ khoa nếu được phát hiện và điều trị kịp thời thường sẽ không nguy hiểm. Tuy nhiên, nếu chủ quan hoặc tự điều trị, bệnh có thể diễn tiến nặng và gây ảnh hưởng lớn đến chức năng sinh sản.

Lời khuyên thiết thực:

• Giữ vệ sinh vùng kín sạch sẽ: Sử dụng dung dịch vệ sinh phù hợp, lau khô sau khi tắm hoặc đi vệ sinh.

• Chọn đồ lót thoáng mát, chất liệu cotton: Thay đồ lót thường xuyên, tránh mặc quá chật.

• Quan hệ tình dục an toàn: Sử dụng bao cao su để phòng tránh lây nhiễm bệnh.

• Khám phụ khoa định kỳ: Ít nhất 1-2 lần/năm hoặc ngay khi có dấu hiệu bất thường.

• Tuyệt đối không tự ý dùng thuốc: Dù là thuốc đặt, thuốc uống hay dung dịch rửa nếu chưa được bác sĩ kê đơn.

Sức khỏe sinh sản là nền tảng cho chất lượng cuộc sống của phụ nữ. Hãy chủ động theo dõi cơ thể mình và đặt lịch khám phụ khoa ngay tại SIHG để được tư vấn, kiểm tra và bảo vệ sức khỏe một cách tốt nhất.

Cố vấn chuyên môn cho bài viết

BS. Nguyễn Ánh Loan là bác sĩ chuyên khoa Sản Phụ khoa với hơn 35 năm kinh nghiệm, từng đảm nhiệm vai trò Trưởng khoa Chăm sóc sức khỏe sinh sản tại Trung tâm Y tế Quận 5, Bác sĩ chuyên về Sản Phụ khoa tại PK đa khoa quốc tế Yersin. Hiện Bác Sĩ  đang công tác tại Phòng khám Đa khoa SIHG Xem thêm