Bạn có biết, viêm phụ khoa là một trong những vấn đề sức khỏe thường gặp nhất ở phụ nữ trong độ tuổi sinh sản? Theo thống kê, có đến hơn 70% chị em từng ít nhất một lần bị viêm nhiễm phụ khoa trong đời. Khi gặp phải các triệu chứng như khí hư ra nhiều, ngứa ngáy vùng kín hay đau rát khi đi tiểu, nhiều người thường tìm đến các mẹo dân gian chữa viêm phụ khoa vì tính tiện lợi và chi phí thấp. Nhưng liệu các mẹo này có thực sự hiệu quả và an toàn? Chúng hiệu quả dựa trên cơ chế nào? Bạn nên áp dụng chúng như thế nào? Cùng tìm hiểu chi tiết qua bài viết dưới đây với cố vấn y khoa từ Bác Sĩ CKII. Dương Phương Mai, chuyên khoa sản phụ khoa- Phòng khám đa khoa SIHG nhé!

Giới thiệu về viêm phụ khoa và xu hướng sử dụng mẹo dân gian

Viêm phụ khoa là gì?

Viêm phụ khoa là tình trạng viêm nhiễm xảy ra tại các bộ phận sinh dục nữ như âm đạo, cổ tử cung, hoặc vùng quanh âm đạo do vi khuẩn, nấm men, ký sinh trùng hoặc các yếu tố kích thích khác gây ra. Các biểu hiện phổ biến bao gồm:

• Khí hư có mùi hôi, màu sắc thay đổi (vàng, xanh, trắng đục)

• Ngứa, rát hoặc sưng đỏ vùng kín

• Đau khi quan hệ hoặc khi đi tiểu

Nếu không được xử lý đúng cách, viêm phụ khoa có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như viêm vùng chậu, ảnh hưởng đến khả năng sinh sản.

Vì sao nhiều chị em chọn mẹo dân gian?

Trước khi có các phương pháp điều trị hiện đại, mẹo dân gian được truyền từ đời này sang đời khác như một giải pháp chăm sóc sức khỏe tại nhà. Hiện nay, dù y học phát triển, nhiều chị em vẫn tin tưởng và ưu tiên áp dụng những phương pháp tự nhiên vì các lý do sau:

• Tiện lợi, dễ thực hiện tại nhà: Không cần đến phòng khám, tiết kiệm thời gian và chi phí.

• Nguyên liệu thân thiện, dễ tìm: Lá trầu không, ngải cứu, giấm táo,... là những nguyên liệu phổ biến và an toàn trong nhà bếp.

• Quan niệm an toàn, ít tác dụng phụ: Vì dùng nguyên liệu tự nhiên nên nhiều người nghĩ rằng ít gây kích ứng hơn thuốc tây.

Tuy nhiên, theo Bác Sĩ CKII. Dương Phương Mai, chuyên khoa sản phụ khoa, Phòng khám SIHG:  việc áp dụng mẹo dân gian cần có sự hiểu biết và thận trọng để tránh những tác hại không mong muốn.

Các mẹo dân gian phổ biến trong điều trị viêm phụ khoa

Dưới đây là tổng hợp các mẹo dân gian phổ biến mà nhiều chị em thường áp dụng. Cùng phân tích công dụng cũng như lưu ý khi sử dụng từng phương pháp.

Lá trầu không: Sát khuẩn, khử mùi

Giới thiệu sơ lược về lá trầu không và nguyên lý hoạt động
Lá trầu không là loại cây quen thuộc trong y học dân gian Việt Nam, nổi bật với thành phần chứa nhiều hoạt chất phenol và tinh dầu có khả năng kháng khuẩn, chống nấm rất tốt. Các hoạt chất này giúp tiêu diệt vi khuẩn gây viêm, đồng thời làm giảm sự phát triển của nấm men, nguyên nhân phổ biến dẫn đến viêm phụ khoa. Nhờ đó, lá trầu không được xem là “vũ khí tự nhiên” giúp làm sạch và khử mùi vùng kín hiệu quả.

Công dụng được lưu truyền
Từ lâu, lá trầu không đã được nhiều chị em truyền tai nhau dùng để rửa hoặc xông vùng kín nhằm:

• Giảm tình trạng ngứa ngáy, viêm đỏ

• Khử mùi hôi khó chịu do viêm nhiễm

• Làm sạch và cân bằng môi trường âm đạo

• Hỗ trợ làm lành tổn thương niêm mạc nhẹ do viêm phụ khoa

Cách sử dụng phổ biến

• Rửa sạch khoảng 5-7 lá trầu không tươi, vò nhẹ để tiết tinh dầu.

• Đun sôi lá trong 1 lít nước khoảng 10 phút, sau đó lọc lấy nước.

• Để nước nguội còn ấm vừa phải, dùng để rửa nhẹ nhàng vùng kín mỗi ngày.

• Ngoài ra, bạn có thể dùng nước này để xông hơi vùng kín, giúp hơi nước tinh dầu thấm sâu giảm ngứa.

Lưu ý khi sử dụng

• Tuy nhiên, không nên lạm dụng quá thường xuyên hoặc sử dụng nước quá đặc vì có thể làm khô và kích ứng niêm mạc âm đạo.

• Phụ nữ có da nhạy cảm hoặc đang có tổn thương sâu không nên tự ý sử dụng mà cần hỏi ý kiến bác sĩ.

• Lá trầu không chỉ hỗ trợ làm giảm triệu chứng viêm phụ khoa nhẹ, không thể thay thế hoàn toàn thuốc điều trị y khoa khi bệnh nặng hoặc kéo dài.

Ngải cứu: Xông hơi giảm ngứa

Giới thiệu sơ lược về ngải cứu và nguyên lý hoạt động
Ngải cứu là loại thảo dược truyền thống quen thuộc trong y học dân gian với nhiều công dụng hỗ trợ điều trị các bệnh lý về da liễu và viêm nhiễm. Trong ngải cứu chứa các thành phần tinh dầu và hợp chất chống viêm giúp giảm sưng, ngứa ngáy, đồng thời thúc đẩy quá trình làm lành tổn thương. Việc xông hơi vùng kín bằng ngải cứu giúp hơi nước thẩm thấu tinh dầu, làm dịu da và giảm các triệu chứng khó chịu do viêm phụ khoa.

Công dụng được lưu truyền
Người xưa thường dùng ngải cứu để:

• Giảm ngứa ngáy, sưng tấy vùng kín do viêm nhiễm

• Làm sạch và thông thoáng vùng kín, hạn chế sự phát triển của vi khuẩn

• Giúp cải thiện cảm giác khó chịu mà thuốc tây đôi khi không giải quyết triệt để

Cách sử dụng phổ biến

• Chuẩn bị một nắm lá ngải cứu tươi, rửa sạch.

• Đun sôi lá với 1-2 lít nước trong khoảng 10-15 phút.

• Đổ nước vào chậu, để nguội còn ấm, dùng để xông hơi vùng kín trong khoảng 10-15 phút.

• Có thể dùng nước này để rửa nhẹ vùng kín sau khi xông nếu muốn.

Lưu ý khi sử dụng

• Không nên xông hơi vùng kín quá nóng hoặc quá lâu để tránh bỏng, tổn thương da.

• Phụ nữ có da nhạy cảm, tổn thương hoặc đang trong thời kỳ hành kinh cần thận trọng và tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.

• Ngải cứu chỉ nên dùng như phương pháp hỗ trợ giảm triệu chứng, không thay thế điều trị y khoa khi viêm phụ khoa có biểu hiện nghiêm trọng.

Lá trà xanh: Kháng viêm, làm sạch

Giới thiệu sơ lược về lá trà xanh và nguyên lý hoạt động
Lá trà xanh là nguyên liệu quen thuộc được sử dụng trong ẩm thực và y học truyền thống nhờ chứa nhiều hợp chất chống oxy hóa, đặc biệt là polyphenol và catechin. Những hoạt chất này có khả năng kháng khuẩn, chống viêm hiệu quả, giúp làm sạch và bảo vệ vùng kín khỏi các tác nhân gây viêm nhiễm. Nước lá trà xanh khi sử dụng đúng cách có thể hỗ trợ cân bằng môi trường âm đạo và giảm các triệu chứng khó chịu do viêm phụ khoa gây ra.

Công dụng được lưu truyền
Theo kinh nghiệm dân gian, nước lá trà xanh được dùng để:

• Kháng khuẩn, giảm viêm vùng kín nhẹ

• Làm sạch và giảm mùi hôi khó chịu do viêm nhiễm

• Giảm ngứa và sưng tấy, giúp vùng kín thoáng mát hơn

Cách sử dụng phổ biến

• Rửa sạch 1 nắm lá trà xanh tươi hoặc dùng trà xanh khô sạch.

• Đun sôi lá trong khoảng 10 phút với 1 lít nước, sau đó để nguội đến nhiệt độ vừa phải.

• Dùng nước này để rửa vùng kín hàng ngày, tránh thụt rửa sâu bên trong âm đạo.

Lưu ý khi sử dụng

• Không nên sử dụng nước trà xanh quá nóng hoặc rửa vùng kín quá nhiều lần trong ngày vì dễ gây khô và tổn thương niêm mạc.

• Phụ nữ có cơ địa nhạy cảm nên thử trước trên một vùng da nhỏ để tránh kích ứng.

• Lá trà xanh chỉ hỗ trợ làm giảm triệu chứng viêm nhẹ, không thể thay thế việc khám và điều trị y khoa khi bệnh nặng hoặc kéo dài.

Nước muối ấm: Vệ sinh vùng kín

Giới thiệu sơ lược về nước muối ấm và nguyên lý hoạt động
Nước muối ấm là dung dịch pha loãng muối với nước ở nhiệt độ vừa phải, được sử dụng rộng rãi trong việc vệ sinh cá nhân và hỗ trợ điều trị các bệnh viêm nhiễm. Muối có tính kháng khuẩn tự nhiên, giúp làm sạch vùng kín, giảm vi khuẩn gây viêm nhiễm và cân bằng môi trường pH âm đạo. Nước muối ấm còn giúp làm dịu niêm mạc, giảm cảm giác ngứa ngáy và khó chịu.

Công dụng được lưu truyền
Phương pháp sử dụng nước muối ấm được nhiều người tin dùng với các lợi ích như:

• Vệ sinh sạch sẽ vùng kín, giảm vi khuẩn có hại

• Giảm ngứa, giảm viêm nhẹ tại vùng âm đạo

• Hỗ trợ cân bằng pH, giúp môi trường âm đạo ổn định hơn

Cách sử dụng phổ biến

• Pha 1 thìa cà phê muối tinh sạch (muối không i-ốt, không pha tạp) với 1 lít nước ấm (khoảng 37-40 độ C).

• Dùng nước muối ấm để rửa vùng kín nhẹ nhàng, tránh thụt rửa sâu bên trong âm đạo.

• Có thể thực hiện 1-2 lần mỗi ngày, tùy theo mức độ viêm nhiễm và theo hướng dẫn của bác sĩ.

Lưu ý khi sử dụng

• Không dùng nước muối quá đậm đặc vì dễ gây khô rát và mất cân bằng tự nhiên của môi trường âm đạo.

• Không nên rửa quá nhiều lần trong ngày để tránh làm tổn thương niêm mạc âm đạo.

• Phụ nữ có dấu hiệu viêm nặng, chảy máu hoặc có mùi hôi nặng nên đến bác sĩ để được thăm khám và điều trị chuyên sâu.

Giấm táo: Cân bằng pH âm đạo

Giới thiệu sơ lược về giấm táo và nguyên lý hoạt động
Giấm táo là loại giấm lên men từ táo tươi, giàu axit axetic cùng nhiều khoáng chất và vitamin có lợi. Trong y học dân gian, giấm táo được biết đến với khả năng hỗ trợ cân bằng môi trường axit-bazơ, giúp duy trì pH âm đạo ở mức lý tưởng khoảng 3.8 – 4.5. Khi pH âm đạo cân bằng, vi khuẩn có lợi phát triển tốt hơn, đồng thời kìm hãm sự phát triển của vi khuẩn gây hại, từ đó giúp ngăn ngừa và hỗ trợ điều trị viêm phụ khoa.

Công dụng được lưu truyền

• Giúp cân bằng lại pH âm đạo, tạo môi trường kháng khuẩn tự nhiên

• Giảm mùi hôi vùng kín do vi khuẩn gây ra

• Hỗ trợ giảm ngứa, viêm nhiễm nhẹ nhàng

Cách sử dụng phổ biến

• Pha 1-2 thìa giấm táo nguyên chất vào 1 lít nước ấm.

• Dùng nước pha giấm táo để rửa vùng kín nhẹ nhàng, không thụt rửa sâu.

• Áp dụng 1 lần/ngày, tránh sử dụng quá nhiều để không làm tổn thương niêm mạc.

Lưu ý khi sử dụng

• Giấm táo có tính axit, nếu dùng không đúng cách có thể gây kích ứng hoặc làm tổn thương niêm mạc âm đạo.

• Phụ nữ có cơ địa nhạy cảm, hoặc đang có tổn thương vùng kín nên hỏi ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.

• Không nên dùng giấm táo như một phương pháp điều trị chính khi viêm phụ khoa có dấu hiệu nặng hoặc kéo dài.

Ưu và nhược điểm của việc sử dụng mẹo dân gian

Ưu điểm: Dễ thực hiện, chi phí thấp

Mẹo dân gian chữa viêm phụ khoa được nhiều chị em lựa chọn bởi những ưu điểm nổi bật sau:

• Nguyên liệu dễ tìm, quen thuộc: Các loại lá như lá trầu không, ngải cứu, rau sam hay nguyên liệu như giấm táo, muối đều rất phổ biến, dễ mua và chi phí thấp.

• Cách thực hiện đơn giản: Hầu hết các mẹo đều chỉ cần đun nước lá hoặc pha dung dịch nhẹ nhàng, không cần thiết bị hay kiến thức chuyên môn phức tạp.

• Tiện lợi, thực hiện tại nhà: Phụ nữ có thể áp dụng ngay khi có dấu hiệu viêm nhiễm nhẹ, giúp tiết kiệm thời gian và hạn chế phải đến cơ sở y tế nếu bệnh chưa nghiêm trọng.

• Ít tác dụng phụ nếu dùng đúng cách: So với thuốc tây, mẹo dân gian thường an toàn hơn, nhất là với những người cơ địa nhạy cảm nếu biết cách sử dụng đúng liều lượng.

Nhược điểm: Thiếu kiểm chứng khoa học, nguy cơ kích ứng

Y học hiện đại được dựa trên bằng chứng (Evidence-Based Medicine). Mặc dù một số thảo dược có chứa các hoạt chất có tiềm năng y học, nhưng việc sử dụng chúng ở dạng thô, không được tiêu chuẩn hóa liều lượng và không qua thử nghiệm lâm sàng đầy đủ có thể không mang lại hiệu quả như mong đợi, tiềm ẩn rủi ro và thể hiện một số nhược điểm vô cùng rõ ràng:

• Chưa có đủ bằng chứng khoa học vững chắc: Mặc dù có tác dụng hỗ trợ làm giảm triệu chứng, nhưng chưa có nhiều nghiên cứu khoa học quy mô lớn khẳng định hiệu quả điều trị dứt điểm viêm phụ khoa bằng mẹo dân gian.

• Hiệu quả phụ thuộc vào cơ địa và mức độ bệnh: Mẹo dân gian có thể giúp viêm nhẹ giảm, nhưng với viêm nặng, viêm tái phát hoặc viêm do các tác nhân phức tạp thì khó có thể thay thế thuốc điều trị chuyên khoa.

• Nguy cơ kích ứng, tổn thương vùng kín: Việc dùng sai cách, dùng quá liều hoặc dùng các nguyên liệu không sạch có thể gây kích ứng, làm tổn thương niêm mạc âm đạo, thậm chí làm tình trạng viêm trở nên nặng hơn.

• Không thay thế được khám và điều trị chuyên môn: Việc tự chữa bằng mẹo dân gian có thể khiến người bệnh chủ quan, trì hoãn thăm khám, dẫn đến biến chứng nguy hiểm về sau.

Khi nào nên đến bác sĩ?

Dấu hiệu cần thăm khám chuyên khoa

Viêm phụ khoa nếu được phát hiện và điều trị sớm thường mang lại hiệu quả tốt, tránh được biến chứng nguy hiểm. Bạn nên chủ động đến gặp bác sĩ Sản Phụ khoa tại SIHG khi xuất hiện một hoặc nhiều dấu hiệu sau:

• Triệu chứng kéo dài hơn 1 tuần hoặc có xu hướng nặng hơn, dù đã áp dụng các mẹo dân gian hay tự điều trị tại nhà.

• Khí hư ra nhiều bất thường có màu sắc thay đổi (vàng, xanh, trắng đục), đặc biệt kèm mùi hôi khó chịu, tanh hoặc hôi nặng.

• Ngứa ngáy, sưng đỏ vùng kín không giảm hoặc xuất hiện thêm các vết loét, đau rát khi quan hệ tình dục hoặc đi tiểu.

• Chảy máu âm đạo bất thường, không phải trong chu kỳ kinh nguyệt hoặc sau quan hệ.

• Có cảm giác đau vùng bụng dưới, vùng chậu hoặc sốt cao kèm theo dấu hiệu viêm.

• Phụ nữ mang thai cần được thăm khám ngay khi có dấu hiệu viêm phụ khoa để đảm bảo an toàn cho mẹ và thai nhi.

Lời khuyên từ bác sĩ SIHG

Theo khuyến nghị từ các bác sĩ Sản Phụ khoa tại phòng khám SIHG, dù mẹo dân gian có thể hỗ trợ giảm triệu chứng nhẹ, việc thăm khám và điều trị kịp thời tại cơ sở y tế chuyên khoa vẫn là yếu tố quan trọng để chữa trị các bệnh viêm phụ khoa.

Phòng khám SIHG sở hữu đội ngũ bác sĩ sản phụ khoa giàu kinh nghiệm, như Bác Sĩ CKII Dương Phương Mai, Bác Sĩ CKII Nguyễn Kim Hoa, và Bác Sĩ Nguyễn Ánh Loan – những người đã có nhiều năm công tác tại các bệnh viện sản phụ khoa đầu ngành, cùng hệ thống trang thiết bị y tế hiện đại, giúp chẩn đoán chính xác và điều trị hiệu quả.

“Khi có dấu hiệu viêm phụ khoa, đừng chủ quan áp dụng mẹo dân gian kéo dài. Hãy đến gặp bác sĩ tại SIHG để được thăm khám kỹ lưỡng, làm các xét nghiệm cần thiết và nhận phác đồ điều trị phù hợp, tránh các biến chứng nguy hiểm về sau.” – Bác Sĩ CKII Nguyễn Kim Hoa, Chuyên khoa sản phụ khoa Phòng khám SIHG chia sẻ.

Kết luận

Viêm phụ khoa là tình trạng phổ biến, gây nhiều khó chịu và ảnh hưởng lớn đến sức khỏe cũng như chất lượng cuộc sống của chị em phụ nữ. Các mẹo dân gian chữa viêm phụ khoa như sử dụng lá trầu không, ngải cứu, lá trà xanh, nước muối ấm, giấm táo hay rau sam đều có thể hỗ trợ làm giảm các triệu chứng nhẹ, đồng thời mang lại sự tiện lợi và chi phí thấp khi áp dụng tại nhà.

Tuy nhiên, mẹo dân gian chỉ nên xem là biện pháp hỗ trợ tạm thời, không thể thay thế cho việc thăm khám và điều trị y khoa chuyên sâu. Việc sử dụng không đúng cách hoặc quá lạm dụng các mẹo này có thể dẫn đến tình trạng viêm nặng hơn, gây tổn thương niêm mạc và khó điều trị.

Cố vấn chuyên môn cho bài viết

BS.CKII Nguyễn Kim Hoa với hơn 35 năm trong ngành Sản phụ khoa, đặc biệt hơn 27 năm công tác tại bệnh viện Từ Dũ: nguyên là Phó Trưởng Khoa dịch vụ yêu cầu khu N, Phó trưởng khoa phòng cấp cứu chống độc. Là thành viên nhiều hiệp hội Y khoa tại TPHCM.  Hiện Bác sĩ đang công tác tại Phòng khám đa khoa SIHG Quận 7. Xem thêm về Bác Sĩ